„Исчезнати“ девојчиња во Албанија: Абортусите по селективен пол го поттикнуваат родовиот јаз

Дури и според најскромните проценки, на Албанија „недостасуваат“ илјадници девојчиња, по годините на абортуси по селективен пол што доведоа до прекинување на бременоста од семејствата кои се надеваа на машки деца

Кога Лина открила дека е бремена со второ девојче, решила да ја прекине бременоста, откако нејзиниот сопруг станал се понасилен поради можноста да има четврта ќерка наместо син. Одлуката стана релативно вообичаена во нејзината родна Албанија и низ Балканот, каде што доминантната патријархална култура поттикна многу семејства да ги положат своите надежи на син.

„Кога мојот сопруг дозна дека нашето четврто бебе сепак ќе биде женско и дека нема да можам да му родам син, стана толку насилен што за малку ќе ме убиеше“, изјави низ солзи за АФП, Лина, која користи псевдоним за да го скрие својот идентитет.

„Бев подготвена да го ризикувам животот за да не го родам ова бебе“, додава 40-годишната жена.

Таа рече дека и понатаму страда од генитални лезии предизвикани од процедурата, спроведена во нехигиенски услови пред три години.

Дури и според најскромните проценки, на Албанија „недостасуваат“ илјадници девојчиња, по годините на абортуси по селективен пол што доведоа до прекинување на бременоста од семејствата кои се надеваа на машки деца.

„Кога родителите дознаваат дека фетусот е девојче, од различни причини избираат да абортираат наместо да го задржат“, изјави за АФП Мануела Бело, претставник на Фондот за население на Обединетите нации (УНФПА) во Албанија.

„Во изминатите десет години 21.000 девојки се исчезнати во Албанија.

За семејствата кои веќе имаат ќерка, приближно една четвртина рекле дека би избрале да абортираат наместо да имаат друго девојче во домаќинството, според истражувањето составено од ОН.

„Социјален дисбаланс“

Помеѓу 2000 и 2020 година, Албанија беше рангирана на четвртото место во светот по големината на нејзината разлика помеѓу раѓањата на девојчиња и момчиња–со просечно родени 111 мажи на секои 100 девојчиња, покажуваат бројките на ОН.

Напредокот во образованието помогна малку да се намали маржата во изминатите четири години, вклучително и кампања за подигање на свеста на канцеларијата на УНФПА во Албанија.

Помеѓу 2000 и 2020 година имало во просек родени 111 мажи на секои 100 девојчиња во Албанија.

Бројките остануваат „повисоки од биолошкиот просек, кој е околу 105 раѓања на момчиња на секои 100 девојчиња“, објасни Арјан Ѓонча, професор специјализиран за демографија на Лондонската школа за економија и политички науки.

„Но, ако феноменот продолжи и ако нема брзи законски мерки … последиците во блиска иднина може да доведат до социјална нерамнотежа“, предупреди Ѓонча.

Абортусот е легален во Албанија до 12-та недела од бременоста, со посебна дозвола од лекарите потребни за подоцнежни раскинувања.

Прекините поврзани со пренаталниот родов скрининг се незаконски.

Но, зголемената достапност на тест на крвта што го олеснува познавање на полот на фетусот многу порано значи дека е потешко да се прекине таа практика.

„Се потешко е да се докаже дека бременоста била прекината затоа што плодот бил девојче“, вели гинекологот Рубена Мосиу од Тирана.

Жените во Албанија се повеќе се свртуваат кон едноставниот тест, кој е достапен во седмата недела од бременоста и може да го каже полот на бебето со повеќе од 90 проценти точност.

За скринингот не е потребна дозвола од лекар.

„Горчлива семејна историја“

И покрај зголемувањето на свеста, длабоко вкоренетите вредности може да биде тешко да се соборат.

Низ големи делови на Балканот, се верува дека машкото дете е „столбот на семејството“, додека на девојчињата се гледа како на „товар или послаб пол во агресивно општество“, рече Анила Хоџа, истражувачка новинарка и активистка за права на жените од Тирана.

Во соседна Црна Гора, абортусите по избор на пол остануваат трајно прашање, и покрај неодамнешното подобрување на демографската нерамнотежа во земјата.

„Постои директна корелација помеѓу патријархалните општествени норми и претпочитањето на син пред ќерка“, рече Маја Раичевиќ, која го предводи Центарот за правата на жените во главниот град Подгорица.

Подредената улога на жената во семејството, заедно со нивната економска зависност од мажите бидејќи многумина не наследуваат имот, само поттикнуваат поголеми нивоа на нееднаквост.

Во 2017 година, центарот започна кампања наречена „#Несакани“ (“#Unwanted“). Програмата има за цел да ги отфрли основните патријархални поими со тоа што ги повикува Црногорците „да се запрашаат кои вредности се учат што го прават еден пол пожелен, додека другиот нема ни право да се роди“, објасни Раичевиќ.

Честопати најголемите предизвици доаѓаат од тензиите во семејството.

Назад во Албанија, Марија–која зборуваше под услов да остане анонимна–рече дека се соочила со огромен притисок од нејзината свекрва и девер откако дознала дека е бремена со девојче.

„Тие беа многу несреќни“, рече таа во интервју за УНФПА.

„Мојата свекрва дури ми понуди да ме однесе да абортирам во домот на некој што го познава, кој абортира на стари, ризични начини“, додаде таа.

Но, на крајот, Марија одби да попушти во нивниот притисок.

„Решив да го задржам бебето“, изјави Марија. „Но, нема да и кажам на ќерка ми за нашата горчлива семејна историја“. (France24/AFP/МИА)