Романија избира помеѓу стабилност и хаос

Романците денес гласаат на парламентарните избори во сендвич меѓу претседателската трка во два круга – од кои првиот предизвика хаос по наводите за изборни прекршувања и руско мешање.

Изборите ќе донесат нова влада и премиер и ќе го одредат формирањето на законодавниот дом со 466 места. Романците кои живеат во странство можеа да гласаат од саботата. До 13 часот, речиси 4,2 милиони луѓе – околу 23% од гласачите со право на глас – гласале, според Централното изборно биро.

Парламентарните избори доаѓаат една недела по првиот круг од претседателската трка во која најмногу гласови освои контроверзниот екстремно десничарски популист. Калин Георгеску (62) треба да се соочи со реформистката Елена Ласкони од партијата Save Romania Union, или USR, на вториот круг од изборите на 8 декември.

Успехот на Георгеску, кој многумина го припишуваат на неговиот брз пораст на популарноста на платформата за социјални медиуми TikTok, предизвика протести низ Романија од страна на оние кои се спротивставуваат на неговите минати изјави кои ги фалат романските фашистички лидери и рускиот претседател Владимир Путин и го сметаат за закана за демократијата.

Многу набљудувачи веруваат дека претседателскиот исход укажува на остра промена од мејнстрим партиите во Романија кон популистички партии против естаблишментот, чии гласови најдоа плодна почва во услови на висока инфлација, високи трошоци за живот и слаба економија.

Александру Ризеску, 24-годишен студент по медицина, вели дека бил изненаден од резултатот во првиот круг на претседателските избори и дека тоа е „очигледен знак“ дека Европа во целина се насочува кон екстремно десничарски популизам.

„На повеќето од нас им се гади од овие големи партии, но сега треба да размислуваме за помалото зло“, рече тој. „Ако Георгеску стане претседател, со поволен парламент, тоа ќе биде диво“.

Според извештајот на Expert Forum, тинк-тенк со седиште во Букурешт, на сметката на TikTok на Георгеску пред минатонеделното гласање беше забележана експлозија на ангажман, за кој рече дека се појавил ‘ненадеен и вештачки, сличен на резултатите од неговите анкети’“.

Без да го именува Георгеску, кој прогласи нула трошоци за кампањата, највисокото тело за одбрана на Романија во четвртокот рече дека „претседателскиот кандидат имал корист од масовната изложеност поради преференцијалниот третман“ доделен од TikTok. Романија стана „приоритетна цел за непријателски дејствија“ на Русија, се додава. Кремљ негира дека се меша.

Истиот ден, Уставниот суд побара пребројување на сите 9,4 милиони гласови, откако претседателскиот кандидат кој доби 1% поднесе жалба во која тврди дека УСР ги прекршила изборните закони против активностите на кампањата на денот на гласањето. Централното изборно биро го одобри барањето и рече дека скенираните извештаи треба да бидат испратени до недела навечер. Во петокот судот ја одложи одлуката за понеделник дали ќе го поништи гласањето.

И Европската комисија, исто така, побара информации од YouTube, Snapchat и TikTok.

Кристијан Андреј, политички консултант со седиште во Букурешт, предвиде дека парламентарните избори, исто така, би можеле да бидат под влијание од успехот на Георгеску, при што екстремно десничарските партии веројатно ќе постигнат рекордни резултати.

„Влијанието на изненадувањето на претседателските избори минатата недела ќе биде значајно и ние ќе се разбудиме во нова политичка реалност“, изјави тој за Асошиетед прес.

„Најверојатното сценарио е дека ќе биде тешко да се изгради мнозинство во парламентот за да се поддржи и одобри новата влада“, додаде тој.

Двете главни опозициски партии во Романија, Социјалдемократската партија, ПСД, и Национал-либералната партија, ПНЛ, формираа неверојатна коалиција во 2021 година, која станува сè понапната. Една мала етничка унгарска партија го напушти Кабинетот минатата година по спорот за поделба на власта.

Откако го даде својот глас во неделата, актуелниот премиер Марсел Чолаку за медиумите изјави дека Романците „мора да изберат помеѓу стабилност и хаос“.

„Денес е многу важен ден за сите ние Романци да останеме на нашиот европски и северноатлански пат“, рече тој. „Ова е најважниот избор што треба да го направиме денес“.

Георгеску за медиумите во неделата изјави дека гласал „за да надвладее доброто над злото“.

„Гласав за мир, не за војна, за почит, за целосна политичка одговорност, целосно посветена на романскиот народ“, рече тој. „Гласав за Романија, заедно со Романија, засекогаш за Романија“.

Додека претседателската улога во Романија има значителни овластувања за одлучување во области како што се националната безбедност и надворешната политика, премиерот е шеф на владата на нацијата.

Неодамнешните истражувања покажаа дека првите три партии во неделната трка ќе бидат ПСД, екстремно десничарската Алијанса за единство на Романците и ПНЛ. Откако се искачи на политичката сцена пред осум години со билет за антикорупција, популарноста на УСР се намали во последниве години, но може да ги собере следните најмногу гласови.

Повеќе помали партии кои можеби нема да го поминат прагот од 5 отсто за влез во парламентот се про-ЕУ реформистичката партија РЕПЕР и либерално-конзервативната Сила на десницата. Некои прогнозираат дека екстремно десничарската националистичка партија S.O.S Романија и неодамна формираната и малку позната Партија на млади луѓе, која го поддржа Георгеску, би можеле да го поминат прагот.