Skip to content
На 5 март, министрите за внатрешни работи на ЕУ усвоија ревидиран временски план за спроведување на Системот за влез/излез (ЕЕС) и Европскиот систем за информации и овластување за патување (ЕТИАС). Очекувано е ЕЕС да стане оперативен во октомври 2025 година, додека ЕТИАС ќе следи во последниот квартал на 2026 година.
ЕЕС е дигитален систем за управување со границите кој ќе регистрира влез и излез на државјани од трети земји што патуваат на краток престој во 29 европски држави. Целта е модернизација на граничниот менаџмент во Шенген зоната, олеснување на контролите и спречување на идентитетски измами. Од друга страна, ЕТИАС е предуслов за влез за државјаните на земји кои немаат потреба од виза за ЕУ.
Министрите исто така одобрија постепено воведување на ЕЕС, кое ќе трае шест месеци по усвојувањето на регулативата. Ова ќе овозможи подобро прилагодување на граничните служби и транспортната индустрија. Откако сите членки ќе потврдат подготвеност, Европската комисија ќе ја утврди точната дата за почеток на примената на системот.
Системот за влез/излез (ЕЕС) и Европскиот систем за информации и овластување за патување (ЕТИАС) се два нови механизми што Европската унија ги воведува за подобрување на граничната безбедност и управување со движењето на патниците.
Систем за влез/излез (ЕЕС): ЕЕС е електронски систем дизајниран да го замени традиционалното рачно ставање печати во пасошите со дигитална регистрација на влезовите и излезите на државјани од трети земји кои патуваат на краток престој во Шенген зоната. Овој систем ќе собира биометриски податоци, како што се слики на лицето и отпечатоци од прсти, со цел подобро следење на движењето на патниците и спречување на идентитетски измами.
Европски систем за информации и овластување за патување (ЕТИАС): ЕТИАС е сличен на системите за електронско овластување за патување што ги користат други земји, како што е американскиот ESTA. Овој систем ќе бара од државјаните на земји кои се ослободени од визни барања да добијат претходно овластување пред да патуваат во Шенген зоната. Апликацијата ќе биде достапна онлајн и ќе бара информации како лични податоци, податоци за пасошот и безбедносни прашања. ЕТИАС нема да собира биометриски податоци.
Кога ETIAS конечно ќе стапи на сила, на патниците ќе им се наплаќа еднократна такса од 7 евра за укинување на визата. Документот ќе важи три години или додека не истече важноста на пасошот, кое и да е прво, и дозволува влез во која било од 30-те земји онолку пати колку што сакате за краткорочен престој до 90 дена.
Разлики помеѓу ЕЕС и ЕТИАС:
ЕЕС се фокусира на регистрација на влезовите и излезите на патниците и собирање на биометриски податоци, додека ЕТИАС е претходно овластување за патување за државјани на земји ослободени од визни барања.
ЕЕС собира биометриски податоци (слика на лицето и отпечатоци од прсти), додека ЕТИАС не собира такви податоци.
ЕЕС се применува при секој влез или излез на патник од трета земја, додека ЕТИАС се однесува на патници од земји ослободени од виза кои треба да добијат овластување пред патувањето.
Овие системи се очекува да станат оперативни во наредните години, со ЕЕС предвиден за октомври 2025 година и ЕТИАС во последниот квартал на 2026 година. Нивната имплементација ќе донесе значајни промени во начинот на кој патниците од трети земји влегуваат и излегуваат од Шенген зоната, со цел зголемување на безбедноста и ефикасноста на граничните контроли.
