Пред мирисот на чад и звукот на сирени, Кочани мирисеше на липи, адвокатот Јанев за трагедијата што го промени неговото родно место

Тивки улици, чист воздух, и мирис на липи – сето тоа беше дел од секојдневието на едно мало македонско градче што со децении важеше за едно од најбезбедните и најмирните во земјата.

„Мирисот на липите ми е првото сеќавање,“ вели адвокатот Сашо Јанев, роден и израснат во овој источномакедонски град.

Јанев, по 18-тата година заминал на студии во Скопје, во меѓувреме бил во војска, потоа го завршил правниот факултет. Тој со болка зборува за својот град по трагедијата што се случи на 16 март, кога пожар во дискотеката „Пулс“ одзеде млади животи и ги шокираше граѓаните ширум земјата.

Телефонски повик кој не се заборава

„Тоа утро, во 8:20 ми се јави пријател и ме праша: ‘Како ти се децата?’ Тој тон, тие зборови – веднаш почувствував дека нешто не е во ред.“

Откако ги проверил собите и се уверил дека децата му се дома и на сигурно, го вклучил телевизорот.

„Кога видов што се случило, ми се пресекоа нозете. Ме преплави чувство на страв и болка, и сè уште кога зборувам, чувствувам исто,“ вели Јанев. „Ова не е чувство што минува.“

Сè уште не отишол во Кочани, иако мајка му е таму.

„Се плашам да се соочам со луѓето чии деца загинаа. Како да им погледнеш во очи?, вели тој.

Кочани, некогаш прогласуван за најчист град во Македонија, за Јанев отсекогаш бил топло и мирно место.

„Некои го нарекуваа градчето Пејтон,“ се сеќава со носталгија. „Таму секој секого го знае. Ако правев нешто што не треба, пријател на татко ми ќе ме истегнеше за уво и ќе ме донесеше дома.“

Но сега, нешто се скршило.

Изгубената генерација

„Половина од градот е веќе во странство, си заминаа барајќи подобар живот. А сега, со оваа трагедија, како да се избриша уште една цела генерација, вели тој.

Јанев стравува дека Кочани никогаш нема да се опорави. „Имам чувство дека ќе стане град на духови.“

Јанев, кој професионално се занимава со кривично право, вели дека во нашето општество, секогаш ја лекуваме последицата. Никогаш не се занимаваме со причините.“

-Тоа е проблемот во нашето општество. Прејудицијално ние никогаш не преземаме ништо да се заштитиме и себеси и децата и општеството, и институциите, па кога ќе настанат последиците како денес што се соочуваме со оваа трагедија и сега ние ќе се обидеме да ги казниме тие што некогаш сториле или не сториле нешто, што ако се застарени нивните дејства на извршување, ќе останат неказнети.? прашува тој.

За него, трагедијата е последица на системска негрижа – комбинација од корупција, непочитување на закони и институционална немоќ.

Тој укажува дека државата мора да се мобилизира, не само за да казни, туку за да спречи идни трагедии.

„Не може секогаш да реагираме пост-фестум. Треба да се дејствува превентивно. Да се мисли за безбедноста пред да се случи нешто.“

Истрагата и правдата

Прашањето за довербата во судството и очекувањата од истрагата е, според него него е дека таа треба да биде брза и ефективна.

„Правдата е спора, но треба да веруваме дека ќе дојде. Мораме да се држиме до законитоста, иако кај народот има чувство дека таа не постои.“

Во градот што некогаш мирисал на липи, сега владее тишина и траума. За Јанев и многу други, Кочани веќе не е ист. Но останува надежта дека, барем, од оваа трагедија ќе се изроди вистинска одговорност – и нова грижа за младите животи.

„Ако сакаме да живееме подобро, сите ние – и како поединци и како општество – мора да се смениме. Да престанеме да молчиме, да престанеме да прифаќаме неправда како нормално. Системот нема сам да се промени. Ние сме тие што треба да го смениме.“