Skip to content
Заканите на американскиот претседател, Доналд Трамп, дека ќе ги прекине федералните фондови за катастрофи доколку Калифорнија не го промени начинот на кој управува со водата сега изгледаат како далечно минато, бидејќи само два дена по нив, тој имаше само пофални зборови за државата.
„Не може да има Златна ера без Голден Стејт. Таа е одлична земја, фантастична“, рече претседателот со помирувачки тон додека тој и неговата сопруга Меланија ги обиколија местата изгорени во пожарите низ Лос Анџелес.
Кога излегуваше од претседателскиот авион, Ер Форс 1, го пречека гувернерот на Калифорнија, Гевин Њусом, кој топло го прегрна. Но, постапката на Трамп, кој на прв поглед изгледа како да ‘подава рака на помирување и ветува соработка во обновата на Калифорнија’, не им значи многу на жителите кои повеќе од кога било порано сонуваат за отцепување од остатокот на САД.
Имено, новата иницијатива за гласање, со која гласачите се прашуваат „Дали Калифорнија треба да стане независна држава“, доби официјално одобрение за собирање потписи. Оваа идеја не е нова, бидејќи таа е трет обид на калифорниските сецесионисти да постигнат Calexit и да соберат доволно потписи за да може иницијативата да дојде на гласачкото ливче. За да успеат ќе треба да соберат 546.651 потпис, што не е лесна задача, а рокот за поднесување потписи истекува на 22 јули.
Доколку навреме се соберат потписите, прашањето на гласачкото ливче во ноември 2028 година ќе биде: „Дали Калифорнија треба да ги напушти Соединетите Американски Држави и да стане слободна и независна држава?“. Ако најмалку 50 отсто од регистрираните гласачи излезат да гласаат, а 55 отсто од нив гласаат за, тоа би се сфатило како „гласање недоверба на САД“ и „изразување на волјата на народот на Калифорнија“, за независност. Дури и ако овој прв чекор помине, не е јасно дали Калифорнија навистина ќе стане независна, бидејќи за таков чин ќе треба согласност од остатокот од САД.
Се проценува дека организирањето на изборите и формирањето нова комисија за разгледување на одржливоста на Калифорнија како независна држава ќе ги чини Американците околу десет милиони долари. Многу Калифорнијци, уморни од постојано критикување од страна на републиканците, сметаат дека суверенистичката идеја е се попривлечна. Анкетата на Југова од февруари минатата година покажала дека 29 отсто од граѓаните на Калифорнија, на избори би ја поддржале независноста на државата.
И покрај гласната и финансиската поддршка од технолошките магнати и ризичните капиталисти од Силиконската долина, Трамп успеа да освои помалку од 40 отсто од гласoвите во Калифорнија, што на крајот убедливо ѝ припадна на Камала Харис, неговиот ривал од таа држава.
Заладените односи меѓу претседателот Трамп и властите во Калифорнија, предводени од гувернерот Њусом, силно влијаат на динамиката на односите меѓу Калифорнија и Вашингтон.
Веднаш по победата на Трамп на изборите во ноември 2024 година, калифорниските власти се мобилизираа да се спротивстават на републиканската политика за прашања како што се репродуктивното здравје и заштитата на животната средина.
Гувернерот Њусом ги повика локалните законодавци да ги „бранат вредностите и основните права на Калифорнија“ пред претстојната администрација на Трамп.
Но, покрај политичките причини, има уште еден фактор – Калифорнија има доволно економска моќ сериозно да ја разгледа можноста за отцепување.
Со популација споредлива со онаа на Канада, економијата на Калифорнија, доколку државата беше независна, ќе беше петта по големина во светот. Во 2023 година, Калифорнија генерира 3,9 трилиони долари (3.900 милијарди), што е 14 отсто од БДП на САД.
Калифорнија, исто така, учествува со девет проценти од вкупниот извоз на САД, 17 проценти од земјоделските производи и 18 проценти од компјутерските и електронските производи.
Калифорнијците се и најголемите нето-придонесувачи: во 2022 година, тие уплатиле 72 милијарди долари повеќе во буџетот отколку што добиле, според анализата на Ројтерс.
Загубата на таков економски субјект ќе биде сериозен удар за САД и ќе бара нови трговски договори и работни дозволи. Сепак, експертите по уставно право предупредуваат дека приврзаниците на движењето за отцепување не треба премногу да се возбудуваат.
Рори Литл, експерт за американски уставни прашања, јасно и недвосмислено изјави во весникот Сан Франциско Стандард дека отцепувањето е правно невозможно бидејќи Уставот на САД не предвидува таква можност.
Граѓанската војна заврши со победа на Унијата, зацврстувајќи ја идејата дека федералните држави немаат право еднострано да ја напуштат унијата.
И покрај сите правни пречки, идејата за отцепување може да послужи како преговарачки адут.
Во ситуации кога федералните власти или претседателот зборуваат лошо за Калифорнија или се обидуваат да наметнат неповолни политики кои им штетат на интересите на таа држава, спомнувањето на отцепувањето може да ја промени динамиката на односите и да ги принуди федералните власти посериозно да ги разгледаат барањата на Калифорнија.
Така, дури и ако идејата за отцепување не е реална, споменувањето може да биде ефективна политичка алатка за привлекување внимание и постигнување подобри преговарачки позиции.
