Skip to content
Американскиот државен секретар Марко Рубио претходно оваа недела изјави дека „топката сега е на теренот на Русија“ откако Украина го прифати предлогот за привремен 30-дневен прекин на огнот на сите фронтови. Вчера го видовме одговорот на Путин. Наместо решителна реакција која ќе покаже дека Москва е сериозна во врска со мировните преговори, тој изигра пасивно.
„Се согласуваме со предлогот за прекин на воените дејствија“, рече Путин. Но, само ако тоа „води до траен мир“ и „ги елиминира причините за овој конфликт“. Со други зборови, звучи како „да“, но всушност значи „не“ – барем засега.
Неодлучноста на Путин не е изненадување. Кога ќе се соочи со тешка ситуација, неговиот инстинкт е да купи време. Нема сомнеж дека прифаќањето на американскиот предлог од страна на Украина, објавено во саудискиот град Џеда, го стави Путин во незавидна положба.
За да се смени спортската метафора, обожавателите на Путин често го опишуваат како мајстор во шах, секогаш неколку чекори понапред од противникот. Но, сега тој се наоѓа во неповолна позиција позната како „цугцванг“ – ситуација во која играчот е принуден да направи потег што ќе му наштети. Што и да одлучи, ризиците се големи.
Трамп го чека одговорот на Путин
Трамп, кој успеа да обезбеди прифаќање на прекинот на огнот од Украина, сега нетрпеливо чека одговор од Москва. Благиот одговор на Путин вчера не му даде причина да верува во неговата искреност. Руските сили повторно ја заземаат речиси целата територија што ја загубија минатата година кога Украина започна ненадејна офанзива во руската област Курск. Дали сега треба да престанат? Што се однесува до „причината за конфликтот“, јасно е дека Путин нема да ја прифати Украина како суверена држава.
Што навистина бара Москва?
Ако погледнеме назад на претходните изјави на Путин, можеме да претпоставиме кои ќе бидат барањата на Русија во замена за сериозно разгледување на прекин на огнот.
Најверојатно ќе бараат:
-Вето за членството на Украина во НАТО
-Забрана за присуство на странски мировници, особено британски и француски, на фронтот
-Меѓународно признавање на рускиот суверенитет над Крим и четирите украински региони што тој делумно ги контролира
Одлуката на Путин да започне целосна инвазија на Украина во 2022 година досега не донесе никакви лични последици за него. Режимот на системска репресија го задушуваше секој облик на внатрешна опозиција. Западните санкции беа доволно порозни за руската економија да ги заобиколи, додека Украина никогаш не доби доволно оружје за да му нанесе решавачки удар на Путин. Но, сега тој се соочува со последиците од неговата коцка. Неговата репутација како главен тактичар ќе биде ставена на најтешкиот тест.
Опасност одвнатре
Додека Путин не мора да се грижи за послушното мнозинство од руското население, тој мора да внимава на гласните и непредвидливи ултранационалисти. Нивните форуми и канали на социјалните мрежи се веќе исполнети со гнев поради „предавството“ што го чувствуваат, пишува Дејли Мејл. За нив, завршувањето на војната без значителни територијални придобивки и политичкото уништување на Украина би било чин на предавство и навреда за стотиците илјади руски војници кои загинаа или беа ранети во обид да ја остварат империјалната визија на Путин. Колку се опасни и како руската војска би реагирала на она што би можело да го смета за пораз – тоа е тешко да се процени. Русија останува непроѕирна како во времето на царевите. Не е случајно што Винстон Черчил го опиша како „енигма, обвиткана во мистерија, во енигма“. Путин можеби верува дека може да ги заузда тврдокорните националисти, но има уште еден баран фактор во оваа равенка – неговото сопствено его.
Наследството на голем лидер?
Ова беше војната на Путин од самиот почеток, започната и покрај предупредувањата на многу негови советници. Тој знае дека Украина засекогаш ќе биде поврзана со неговото име – како херој кој ја врати под руска контрола или како лидер кој засекогаш ја загуби. Исто како Трамп, тој сака да биде запаметен како лидер кој го вратил статусот на својата земја како светска сила. Човекот кој повторно ја направи Русија голема. Во оваа чудна геополитичка драма, неговата судбина сега зависи од човекот во Белата куќа. Путин досега успеа да манипулира со Трамп, искористувајќи ја неговата потреба за ласкање. Но, шармот има свои граници. Трамп сега сака конкретни резултати – почнувајќи со прекин на огнот. Москва веќе испраќа сигнали дека Украина би можела да ја искористи паузата во борбите за да се прегрупира и да ги зајакне своите одбранбени линии. Ова е веројатно само дел од преговарачката тактика пред Кремљ конечно да прифати прекин на огнот, прикажувајќи го како голема отстапка за Западот.
Ако Путин е навистина тактичар за кој тврди дека е, тој знае дека нема многу избор. Спречувањето на Трамп да ја добие Нобеловата награда за мир може да има сериозни последици.
Путин веројатно смета на новите економски санкции да не му наштетат – Русија веќе претрпе голем број од нив и преживеа. Посериозен проблем би бил доколку САД ја убедат Саудиска Арабија да го зголеми производството на нафта, што ќе ја намали цената на суровата нафта и ќе го намали протокот на пари во руската воена машина.
Но, најопасното сценарио за Путин би било Трамп да го отвори воениот арсенал на Украина, испраќајќи ѝ го софистицираното оружје од кое Русија најмногу се плаши – како ракетите HIMARS и ATACMS. Инстинктите на Путин му велат да купи време, надевајќи се дека односите меѓу Вашингтон и Киев ќе попуштат, за да може да го искористи тоа. Овој пристап носи потенцијални придобивки, но и големи ризици.
Трамп е човек кој брза, сака брзо да ја реши војната. Ако Путин ги претстави своите барања како разумна основа за мир, американскиот притисок може да се префрли на Зеленски. Во тој случај, доколку Зеленски одбие, тој би можел да биде прогласен за главна пречка за мирот.
Американските методи на убедување често се брутални – ако не попушти, може да ја изгуби американската воена и разузнавачка поддршка, што би ја оставило Украина на милост и немилост на Русија. Првичното барање на Путин изгледа нереално високо. Трамп веќе го омекна својот став за членството на Украина во НАТО и покажува мал ентузијазам за европските мировни сили. Но, Москва бара меѓународно признавање на нејзините освојувања – што би било неприфатливо не само за Украина, туку и за поголемиот дел од светот.
Дипломатската замка во која сега се најде Путин значи дека тој мора внимателно да го избере секој свој чекор. Без разлика дали ќе се постигне прекин на огнот или не, крајот на војната не е на повидок.
Најверојатното сценарио?
Продолжен политички и воен ќор-сокак – шаховска игра која продолжува без победник.
