Skip to content
И покрај тоа што статистиката укажува на намалување на инфлацијата на месечно ниво, животот во Северна Македонија не станува поевтин. Напротив, трошоците за живот се зголемени, а ценовните притисоци се чувствуваат во секојдневните трошоци на граѓаните. Според податоците на Државниот завод за статистика, во март 2025 година трошоците за живот во земјата се зголемени за 2,7% во споредба со истиот месец во 2024 година. Цените на мало, пак, пораснале за 2,2%. Овие статистики создаваат контрадикторни наративи во однос на инфлацијата, што ќе се разгледа понатаму во анализата.
Инфлација и растечките трошоци за живот
Инфлацијата е една од најзначајните економски појави која влијае на секојдневниот живот на граѓаните. Инфлацијата од 2,7% на годишно ниво, како што покажуваат податоците за март 2025, значи дека цените на производите и услугите, во просек, пораснале за оваа стапка во однос на истиот месец од претходната година. Ова изгледа како умерен раст, но не ја одразува вистинската слика на економските трошоци што ги чувствуваат граѓаните, кои се соочуваат со значително повисоки цени, особено на неопходните добра како храна и енергија.
Цените на мало, кои се важен индикатор за трошоците на секојдневниот живот, пораснале за 2,2%. Ова значи дека граѓаните плаќаат повеќе за основни производи како храна, облека и потрошувачки стоки. Кога ќе се земат во предвид зголемените трошоци за енергија, транспорт и други неопходности, трошоците за живот за многумина се значително повисоки отколку што сугерираат официјалните статистики.
Царините на Доналд Трамп и нивниот ефект на економијата на Северна Македонија
Еден од факторите што ќе влијаат на инфлацијата во Северна Македонија е воведувањето на царините од американскиот претседател Доналд Трамп. Тој синоќа ги одложи на три месеци, освен за Кина, но не ги откажа. Овие царини, кои се зголемени за 33% за производите кои доаѓаат од Северна Македонија, ќе имаат сериозен ефект на компаниите кои извезуваат машини и делови за автобуси. Иако непосредниот ефект на овие царини може да биде ограничен во некои сектори, постојат значителни индиректни последици, кои ќе ги почувствуваат граѓаните најмногу преку производите од увоз, бидејќи Европската унија е нашиот најголем трговски партнер со која имаме 70 проценти од трговската размена.
Промените во глобалните трговски синџири, кои се резултат на овие царини, можат да предизвикаат зголемување на цените на увозните производи. Ова ќе предизвика зголемување на цените на готовите производи и на суровините што се користат во производството во земјата. Поради ова, инфлацијата може да се зголеми, а цените на основните производи за граѓаните да растат.
Покрај тоа, може да се очекува и поместување на инвестициите, бидејќи дел од странските компании кои работат во Северна Македонија можат да размислуваат да ги пренесат своите фабрики во други земји или да се преместат во САД, за да ги избегнат високите царини. Иако земјата има конкурентни предности, овие промени можат да доведат до економска несигурност и намален прилив на странски инвестиции.
Цените на земјоделските производи и локалната инфлација
Покрај глобалните економски фактори, инфлацијата во Северна Македонија се поттикнува и од ценовните шокови на домашниот пазар, особено во земјоделскиот сектор. Земјоделците најавуваат дека цените на овошјето и зеленчукот ќе бидат поскапи во споредба со лани, и тоа поради неповолните временски услови и намаленото производство. Лошото време во зимските месеци, сушите и други природни непогоди се одразуваат на производството на пиперки, домати, краставици и овошје.
Во маркетите и на пазарите, граѓаните веќе ги чувствуваат последиците. Пиперките и доматите достигнуваат цени и до 170 денари за килограм, што е многу повеќе од исто време лани. Овие зголемени цени ќе ги намалат можностите за потрошувачка на многу семејства, особено на оние со пониски приходи. Повисока е цената и на месото, на пример јагнешкото се продава за повеќе од 660 денари.
Мерките на Владата и нивното влијание
Владата вом февруари се одлучи за ограничување на маржите во трговијата на мало до 10 проценти и исто толку и во трговијата на големо. Извештајот на Државниот пазарен инспекторат (ДПИ) покажа дека кај трговците на мало е утврдено дека имало над 20 проценти маржа на основните прехранбени производи и над 30 проценти маржа кај средствата за лична хигиена. Кај увозниците дистрибутери утврдени беа повисоки маржи кои оделе дури и до 50 проценти.
Ограничувањето на маржите ќе трае до 30 април, а се опфатени основните прехранбени продукти, како и детергентите и бебешката храна. Министерството за економија како и Владата и министерството за финансии тврдат дека овие мерки даваат резултати, за жал граѓаните пак тврдат дека цените се секој ден повисоки.
Препорака до маркетите е да ги објавуваат цените на нивните производи и на дневна основа редовно да ги ажурираат.
Како што велат економистите Северна Македонија се соочува со сериозни економски предизвици кои ги зголемуваат трошоците за живот за нејзините граѓани. Иако инфлацијата е побавна отколку во периодот по ковид-кризата, и покрај тоа што се прават напори за стабилизирање на цените, економскиот притисок продолжува да расте. Царините на Доналд Трамп, растечките цени на земјоделските производи, и глобалните економски трендови, дополнително ја влошуваат ситуацијата.
Оваа економска динамика има сериозни последици за социо-економската состојба на граѓаните, особено за оние со пониски примања. Иако мерките што ги презема Владата можат да донесат некои резултати во краткорочен рок, долгорочната стабилност на економијата ќе зависи од способноста на земјата да се прилагоди на глобалните промени и да го одржи економскиот раст.
