Skip to content
Додека американскиот претседател Доналд Трамп воведува трговски бариери и рекордно високи царини за стоки од речиси сите делови на светот, ефектите од неговата политика далеку ги надминуваат границите на САД.
Европската Унија ја користи новонастанатата ситуација за да ја зацврсти својата улога како лидер на слободната трговија, неговите политички сојузници во Европа – пред сè крајната десница – трпат сериозна политичка штета.
Потезите на Доналд Трамп – вклучително 10% царини на стока од повеќето земји, 145% на кинески производи и 25% на челик, алуминиум и автомобили – значително ја нарушија глобалната трговија. Но истовремено, овие мерки ѝ помогнаа на Европската Унија да се позиционира како најсигурен трговски партнер во светот.
Царински ѕид
Со подигање на „царински ѕид“ околу САД, Трамп ненамерно ги поттикна другите земји да се здружат и да формираат нови трговски сојузи за да го надоместат изгубениот пристап до американскиот пазар.
Европската Унија, која изминативе години, под притисок на протекционистичка Франција и глобални климатски протести, ја користеше трговската политика за промоција на човековите права и одржливост, сега се претставува како водечки промотор на слободната трговија.
Како што САД, некогашен клучен сојузник, одлучи да дејствува самостојно и да ги нарушува глобалните синџири на снабдување со новите царини, ЕУ брзо се позиционира како либерален трговски блок отворен за бизнис, пишува „Политико“.
ЕУ како сигурен партнер
Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен изјави дека многу земји сега гледаат кон ЕУ како кон сигурен партнер.
„Во сè понепредвидливо глобално опкружување, сè повеќе земји стојат во ред да соработуваат со нас“, рече фон дер Лајен.
Шведскиот министер за трговија Бенјамин Дуса изјави дека многу „неодлучни“ држави сега се свртуваат кон Брисел.
Се очекува дека новите Трампови царини – 10% за повеќето земји, 145% за кинески производи и 25% за челик, алуминиум и автомобили – ќе ја намалат глобалната трговија со стоки за три процентни поени оваа година.
Светската трговска организација (СТО) прогнозира пад од 0,2% на глобалната трговија, но предупредува дека тоа би можело да достигне до -1,5% доколку Трамп дополнително ги зголеми царините – вклучително и 20% на стоки од ЕУ.
Нови трговски договори
Во меѓувреме, ЕУ ги заврши повеќедецениските преговори со блокот Меркосур, како и со Мексико и Швајцарија. Продолжија преговорите со Малезија, а започнати се и нови разговори со Обединетите Арапски Емирати.
Фон дер Лајен вети дека до крајот на годината ќе биде постигнат долгоочекуваниот трговски договор со Индија, додека се истражуваат нови можности за соработка со членките на договорот ЦПТПП (CPTPP), кон кој неодамна се приклучи и Велика Британија.
„Трамповата политика ги тера сите да бараат поголема трговска соработка со остатокот од светот, што води до експлозија на договори за слободна трговија“, изјави Жан-Лик Демарти, поранешен шеф на Одделот за трговија на Европската комисија.
Земји како Франција, Белгија и Австрија – кои претходно се двоумеа да ги отворат своите чувствителни пазари – сега сè повеќе ги гледаат трговските договори како геополитичка неопходност, а не само економска корист.
Орбан под притисок поради економската криза
Сепак, ситуацијата не е поволна за сите.
Унгарскиот премиер Виктор Орбан, еден од најверните европски сојузници на Трамп, се соочува со сè поголем притисок. Унгарската економија, која Орбан со години ја користеше како главен адута во своите кампањи, сега сериозно страда поради Трамповите царини, пишува „Ројтерс“.
Бидејќи Унгарија како членка на единствениот пазар на ЕУ не може да бара индивидуални изземања, целата економија забавува, а опозицијата – предводена од Петер Маѓар и партијата Тиса – бележи раст на поддршката. Следните избори би можеле да значат крај на 15-годишното владеење на Фидес.
Десницата низ Европа во тешка ситуација
Покрај Орбан, и други десничарски партии што јавно го поддржуваа Трамп – како Вокс во Шпанија, АфД во Германија и Реформ УК во Велика Британија – сега се соочуваат со сериозна дилема. Нивната гласачка база, која често вклучува производители, извозници и земјоделци, е директно погодена од новите американски царини.
Најсилен удар трпи Вокс, чија база во Шпанија главно доаѓа од руралните и аграрните средини – најчувствителни на трговски бариери.
Единствениот што се осмели јавно да го критикува Трамп беше Најџел Фараж, лидерот на Реформ УК, иако и тој вешто балансираше:
„Го разбирам Трамповото настојување да ги заштити американските интереси,“ рече Фараж, избегнувајќи директен судир.
Заглавени меѓу идеологија и реалност
Десничарите ширум Европа сега се фатени во замка меѓу идеолошка лојалност кон Трамп и политичката реалност дома. Ако останат со него, ризикуваат да ја изгубат поддршката на гласачите. Ако го критикуваат, ризикуваат да ја нарушат врската со клучниот сојузник кој не толерира критика.
Додека Трамп несвесно го редефинира новиот светски трговски поредок, се испоставува дека неговите најголеми политички сојузници – се неговите најголеми жртви.
