САД и Украина го потпишаа договорот за минерали, но за профит ќе треба да чекаат барем 10 години

Неодамна објавениот договор за минерали меѓу Украина и САД генерираше политички оптимизам, но неговата финансиска исплатливост е малку веројатно да се материјализира најмалку една деценија.

Експертите од индустријата предупредуваат дека дури и во стабилни земји како Канада и Австралија, развојот на рудници за стратешки важни минерали трае од 10 до 20 години. Во случајот на Украина, процесот е уште понеизвесен. Војната ја остави виталната инфраструктура во урнатини, вклучувајќи ги енергетските и транспортните мрежи, додека многу минерални наоѓалишта остануваат слабо истражени и непроверени за комерцијална екстракција. Без јасни безбедносни гаранции, потенцијалните инвеститори остануваат претпазливи.

И покрај овие пречки, Киев го поздрави договорот како стратешки пробив. Украинските власти го гледаат договорот како средство за зајакнување на американската посветеност во време кога поддршката на САД покажа знаци на колебање, особено под политичкото влијание на Доналд Трамп. Од американска страна, Трамп го промовираше договорот поради неговото ветување за пристап до ретки метали, што е клучно за индустриите, од паметни телефони до електрични возила. Договорот вклучува планови за заеднички приходи од идните ископувања, лиценци и договори за поделба на производството, иако специфичните финансиски детали сè уште не се финализирани.

Украина поседува 22 од 34 минерали што ЕУ ги смета за критични, вклучувајќи ретки минерали, литиум и никел, што ја прави потенцијално витален извор на суровини за Западот. Сепак, експертите за рударство нагласуваат дека претворањето на овие наоѓалишта во профитабилни потфати бара време, инвестиции и пред сè, стабилност – три елементи што моментално се во недостиг. Помеѓу 2012 и 2020 година, Украина издаде многу малку нови лиценци за екстракција на ресурси. Покрај тоа, само приходите од идните лиценци и договори потпишани по спроведувањето на договорот ќе се влеат во фондот за реконструкција, ограничувајќи ги краткорочните добивки.

Додавајќи на сложеноста, некои од најперспективните минерални наоѓалишта на Украина се наоѓаат во рамките на териториите окупирани од Русија. Од 24 потенцијални рударски проекти идентификувани од Benchmark Minerals Intelligence, седум – вклучувајќи ги клучните резерви на литиум и ретки минерали – се на копно под руска контрола. Без конкретни безбедносни мерки, компаниите што поседуваат лиценци, како што е локацијата за литиум Полохивске, имаат малку простор за развој. Аналитичарите сугерираат дека би можеле да се разгледаат директни владини инвестиции, слични на моделот на Чиле со Коделко. Засега, договорот првенствено служи за продлабочување на стратешките интереси на САД во повоената иднина на Украина, наместо да донесе непосредни економски придобивки.