Skip to content
Пред 45 години на денешен ден, на 4 мај 1980 година, почина Јосип Броз Тито (88), претседател на Социјалистичка Федеративна Република Југославија (СФРЈ) и на Сојузот на комунисти на Југославија (СКЈ), врховен командант на вооружените сили на Југословенската народна армија (ЈНА) и еден од основачите на Движењето на неврзаните.
Тито е роден во Кумровец, место на словенечко-хрватската граница, во мај 1892 година, а 25 мај е означен како датум на неговото раѓање, кој е прогласен за Ден на младоста и за време на кој штафетна екипа дошла во Белград, на стадионот на ЈНА, и привремено ја обиколувала цела Југославија.
Тој беше на чело на федералната држава, составена од шест републики, помалку од 35 години, од ослободувањето на земјата по Втората светска војна во 1945 година, па сè до неговата смрт.
Тој ја изведе Југославија од Источниот (советскиот) блок и спроведе реформи, по што опустошената и сиромашна земја стана средно развиена, со современ образовен и социјален систем.
Сепак, конфискацијата и национализацијата на речиси целиот приватен имот, како и отсуството на демократски систем, слободни медиуми и слободни избори, доведоа до строга државна и партиска контрола врз целиот повоен живот, а идеолошката ексклузивност на владата чинеше слобода, па дури и животи на многумина кои не беа подготвени или не можеа да се прилагодат.
И покрај ова, тој уживаше огромна популарност меѓу народот, што пониските водачи на социјалистичкиот систем ја искористија за да изградат култ на личноста, со надеж дека ќе им биде корисно да продолжат да владеат дури и по смртта на Тито.
Движењето на неврзаните, во чие основање одигра огромна улога, ја зајакна неговата позиција на меѓународната сцена и ја доближи Југославија до жителите и пазарите на земјите од Африка и Азија, што имаше позитивен политички и економски ефект.
Како државник од релативно мала земја со 20 милиони жители, тој стана непропорционално важна фигура во светската политика, влијателен, популарен и добредојден гостин во речиси сите светски центри, од Лондон и Вашингтон, до Москва и Њу Делхи.
Системот на самоуправа во економијата, кој беше воведен во средината на седумдесеттите години од минатиот век, сепак, не го издржа тестот на времето, економијата не стана доволно конкурентна, ниту способна да вработи соодветен дел од населението.
Во последните години од неговиот живот, можеби без неговото одлучувачко влијание врз донесувањето одлуки, задолженоста на земјата нагло се зголеми со зајакнувањето на социјалните, а подоцна и националните тензии, што десет години подоцна во 1990 година ќе доведе до крвав распад на Југославија и формирање на мали национални држави, слабо влијание и минијатурна политичка моќ.
Тито почина на 4 мај 1980 година, во 15:05 часот, во Клиничкиот центар во Љубљана, по компликации од ампутација на ногата и други акумулирани здравствени проблеми.
Неговото тело беше транспортирано со „Синиот воз“ до Белград, а по патот беше придружено со цвеќе и солзи од стотици илјади граѓани кои го посетуваа починатиот лидер, изложен на ковчег во зградата на собранието, во следните неколку дена.
На погребот на Јосип Броз Тито присуствуваа повеќе од 200 истакнати личности од целиот свет, претседатели, премиери, кралеви, владетели и партиски лидери од 107 земји. Меѓу нив беа Индира Ганди, Маргарет Тачер, Леонид Брежњев и многу други.
Речиси половина век по неговата смрт, Тито остана контроверзна и историски исклучително интересна личност. Неговиот гроб, како и Музејот на Југославија во непосредна близина, секоја година го посетуваат илјадници луѓе од поранешна Југославија.
Денес, на годишнината од неговата смрт, Музејот на Југославија ќе биде отворен од 10 до 18 часот, а влезот ќе биде бесплатен за посетителите.
