Skip to content
„Орб“ е футуристички уред кој го скенира окото и создава дигитален идентитет. Неговата цел е да потврди дека сте човек, а не вештачка интелигенција, во дигиталниот свет.
Звучи како заплет од научнофантастичен трилер: мала метална сфера, слична на тениско топче од дистописка иднина, го скенира вашето око и за возврат ви овозможува пристап до дигиталниот свет – пасош што докажува дека сте човечко суштество, а не алгоритамски дух на вештачка интелигенција. Зад овој визионерски, но длабоко контроверзен изум стои Сем Алтман, директор на OpenAI и една од клучните фигури во обликувањето на технолошката иднина. Неговиот проект се нарекува Worldcoin, а неговото срце – Orb.
Револуција во форма на сфера
Сферата е сè освен обичен гаџет. Нејзината задача е да го скенира вашиот ирис, да го претвори во дигитален код и од тие податоци да генерира глобален идентификатор – уникатен доказ дека сте човечко суштество во свет преплавен со вештачки умови. Замислете интернет во кој познавањето на лозинка или телефонски број повеќе не е доволно. Сега – мора да бидете биолошки верификувани.
Зад сето тоа стои мешавина од футуризам и филозофија: блокчејн, децентрализација, па дури и идејата за универзален основен приход. Но најважното прашање не е како, туку зошто токму сега?
Човечка автентичност во ерата на вештачкиот хаос
Бидејќи вештачката интелигенција се шири побрзо од кога било, Алтман предупредува на нова криза: исчезнувањето на јасната граница помеѓу реалните луѓе и машините што ги имитираат. Дипфејк видеа, армии од ботови, лажни профили – сè потешко е да ѝ се верува на сопствената перцепција. Токму тука настапува Орб, вели тој – како гаранција дека зад екранот стои вистинско човечко суштество.
Теоретски, системот би можел да ја засили довербата во дигиталната комуникација, да спречи изборни манипулации и дури да ги заштити пазарите од злоупотреби на вештачката интелигенција. Но, практиката – како и секогаш – е посложена и полна со предизвици.
Технолошки месија или дигитален колонизатор?
Сферата веќе се прошири – буквално. Од Латинска Америка до Африка, илјадници луѓе веќе ги скенирале своите очи во замена за дигитални токени. Но оваа „визија за еднаквост“ брзо стана предмет на критики. Активистите предупредуваат: масовното прибирање биометриски податоци, особено во земји со слаба регулатива, потсетува на надзор и експлоатација.
Некои го нарекуваат проектот ново лице на дигиталниот колонијализам – каде што на сиромашните им се нудат пари во замена за податоци, додека моќта и контролата остануваат во рацете на технолошките елити.
Визија што го дели светот
Поддржувачите на Орб тврдат дека станува збор за чекор кон пофер интернет. Критичарите велат дека тоа е само уште една алатка за глобален надзор. Како и со сите големи технолошки иновации, прашањето не е само што може да направи алатката, туку и кој ја контролира.
Дали Орб ќе биде клучот за дигитален свет во кој луѓето остануваат препознатливи и заштитени? Или уште еден темен обелиск што го означува губењето на приватноста, суверенитетот и личната автономија?
Едно е сигурно: Orb не е само уште еден гаџет. Тој е лакмусов тест за нашата подготвеност да прифатиме – или отфрлиме – иднина во која „човечноста“ ќе мора дигитално да се докаже.
