Дали Бугарија е подготвена за еврото?

Претседателот на Бугарија, Румен Радев, најави дека ќе поднесе барање до парламентот за одржување референдум околу тоа дали земјата треба да го воведе еврото како официјална валута.

„Бугарија, како полноправна членка на Европската унија, се соочува со стратешка одлука – воведување на единствената европска валута“, изјави Радев во обраќање до нацијата.

Тој оцени дека референдумот ќе биде „тест за демократијата“ во Националното собрание, при што ќе се покаже кои политички сили се придржуваат до демократските принципи, а кои му го ускратуваат на народот правото да одлучува за сопствената иднина.

„Овој референдум ќе биде лековит за бугарската демократија“, нагласи претседателот.

Патот на Бугарија кон еврозоната не е лесен. Иако земјата е членка на ЕУ од 2007 година, таа последниве години се соочува со политичка нестабилност. Новата влада, формирана минатиот месец, го постави членството во еврозоната како еден од своите врвни приоритети.

Сепак, не сите се уверени дека Бугарија е подготвена за воведување на еврото. Дел од економистите предупредуваат дека земјата сè уште не ги исполнува економските критериуми и дека евентуалното преминување кон заедничката валута е прерано.

Владата и проевропските партии во парламентот го истакнуваат политичкото значење на овој чекор, особено во контекст на растечките геополитички тензии. Тие сметаат дека еврото е симбол на подлабока интеграција во ЕУ и начин да се зацврсти позицијата на Бугарија во западниот сојуз.

Од друга страна, проруски ориентирани партии и националистички групи, според медиумите, се подготвуваат за засилување на отпорот, користејќи дезинформации и кампањи на страв кај населението со цел да го спречат воведувањето на еврото.

Иако Бугарија формално е членка на ЕУ од 2007 година, нејзиниот пат кон еврозоната е исполнет со пречки. Земјата се приклучи на механизмот ERM II во 2020 година – последниот чекор пред влез во еврозоната – но економската нестабилност, високата инфлација и политичките турбуленции го забавија процесот. Инфлацијата во февруари 2024 година достигна 4 отсто, што е највисоко ниво за последните 14 месеци. Тоа е сигнал дека економските критериуми, особено оние поврзани со ценовна стабилност, сè уште не се исполнети.

Економистите предупредуваат дека Бугарија не е целосно подготвена – не само заради инфлаторниот притисок, туку и поради слабите институции, ниското ниво на доверба во банкарскиот систем и ризикот од дополнително зголемување на социјалната нееднаквост поради евентуалното зголемување на цените со воведувањето на еврото.