Skip to content
Додека американскиот претседател Доналд Трамп склучува трговски договори со Обединетото Кралство и Кина, Европската Унија останува на маргините. Иако традиционален сојузник на Вашингтон, денес ЕУ изгледа како маргинализиран набљудувач во новиот бран на трговска политика на администрацијата на Трамп. Неговиот втор мандат сè повеќе го обликува глобалниот економски пејзаж кон унилатерални договори, додека мултилатерализмот и трансатлантската солидарност губат на значење.
Трамп во април воведе основна царина од 10% на сите увозни производи, заедно со дополнителни тарифи од 25% за автомобили и метали. Доколку не се постигне договор со ЕУ до јули, царините би можеле да пораснат и до 20%, како дел од кампањата на претседателот за намалување на трговскиот дефицит, кој во голема мера го препишува на европските партнери.
„ЕУ е полоша од Кина“
Додека Трамп склучуваше договори со Кина и Велика Британија, неговата порака до ЕУ беше брутално јасна: „Европската Унија е полоша од Кина“. Често тврди дека ЕУ е создадена „за да ги измами САД“, прикажувајќи ја Европа како непријател, а не како сојузник. Оваа реторика означува радикална промена во американскиот пристап кон Европа — не само како трговски партнер, туку и како политички чинител.
Обвинувањата на Трамп не се ограничени само на трговскиот биланс. Тој ја обвинува ЕУ што продава 13 милиони автомобили годишно во САД, додека американските автомобили се речиси непрепознатливи на европскиот пазар. Исто така, ја критикува затвореноста на европскиот пазар за американските земјоделски производи, обвинувајќи го Брисел за протекционизам.
Европа се движи низ дипломатска магла
Европската комисија, предводена од Марош Шефчович, со месеци се обидува да започне сериозни трговски преговори со САД. Досега се одржани три круга разговори, но според европски извори, тие се сведуваат на конфузни дискусии без јасна насока од американска страна. „Апсурдно“, изјавил еден европски дипломат за Politico.
Брисел понуди и серија отстапки, вклучувајќи олеснување на регулативите и заеднички фронт против кинеската хиперпродукција. Но, тие предлози не наидоа на сериозен интерес во Вашингтон. Како одговор, ЕУ најави контрамерки вредни 95 милијарди евра, што е само петина од потенцијалната штета ако Трамп го активира целосниот царински пакет.
Планот на Трамп: притисок, флексибилност и непредвидливост
Иако многумина го сметаат неговото однесување за хаотично, од тимот на Трамп велат дека станува збор за промислена стратегија. Неговите советници зборуваат за „стратешка неизвесност“ и користење на трговијата како средство за остварување на политички цели — не само кон Европа, туку и пошироко на глобалната сцена.
На пример, примирјето меѓу Индија и Пакистан, според Трамп, е резултат на ветување за проширување на трговската соработка. Неговиот модел на билатерални договори, иако често полн со кризи и драматични пресврти, сепак дава резултати, како што покажа и неодамнешниот договор со Кина — двете страни ги намалија царините и ги смирија тензиите кои се закануваа да ја дестабилизираат светската економија.
Европски поделби и недостаток на заеднички одговор
Еден од клучните проблеми на ЕУ во оваа ситуација е нејзината сопствена структурна инертност. За разлика од САД, кои реагираат брзо и координирано, ЕУ мора да ги усогласи интересите на 27 земји-членки. Оваа бирократска бавност ја отежнува позицијата на Брисел пред еден агресивен и непредвидлив Трамп.
Низ европските главни градови, националните лидери преземаат иницијативи. Францускиот претседател Емануел Макрон, германскиот лидер Фридрих Мерц, италијанската премиерка Џорџа Мелони и ирскиот премиер Михал Мартин се обидуваат преку билатерални контакти да ја ублажат американската строгост. Но Трамп често ги игнорира институционалните претставници на ЕУ и повеќе се потпира на лични односи — што дополнително го поткопува европското единство.
Што бара Европа — а што може да добие
ЕУ застапува модел „нула за нула“, со кој би се укинале царините на индустриски производи како автомобили, хемикалии, машини и лекови. Сепак, администрацијата на Трамп и понатаму го применува секторскиот пристап — што значи дека Европа ќе мора да преговара за секој поединечен сегмент, пишува британскиот Telegraph.
Дополнително, во позадината на трговските спорови стои и длабока тензичност околу американските технолошки компании. Трамп повеќепати го критикуваше Брисел поради неговите рестрикции кон компании како Google, Apple и Meta, па не е исклучено токму технолошката регулатива да стане клучна точка во идните преговори.
И додека американската администрација го слави својот „повраток на победничкиот пат“ во трговската политика, Европа се обидува да остане трезвена. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, изјави дека ќе се сретне со Трамп само ако постои конкретен преговарачки пакет. ЕУ смета на својата институционална сила и пазар од 460 милиони потрошувачи како адут за моментот кога вистинските преговори конечно ќе започнат.
Но времето не е на страна на Брисел. Доколку до јули не се постигне напредок, ударот врз европската индустрија — пред сè автомобилската — би можел да биде драматичен. Трамп можеби не бара договор — туку доминација. А Европа мора да одлучи: дали ќе ја игра неговата игра или конечно ќе ја креира својата.
