Skip to content
Одлуката на администрацијата на Трамп да му забрани на Универзитетот Харвард да прима странски студенти наиде на одѕив во Кина, каде што официјалните лица и коментаторите ја сметаат за уште еден одраз на растечките тензии меѓу Вашингтон и Пекинг.
„Кина постојано се спротивставува на политизацијата на образовната соработка“, изјави портпаролот на кинеското Министерство за надворешни работи. „Овој потег на Соединетите Американски Држави само ќе им наштети на нивниот меѓународен углед и кредибилитет.“
Сличен тон беше забележан и на кинеските социјални медиуми. „Забавно е да се гледа како ја уништуваат сопствената сила“, напиша еден корисник на Weibo, платформа слична на X, чија објава собра стотици лајкови. „Трамп повторно во акција“, гласи друга објава на популарниот хаштаг со десетици милиони прегледи. „Приемот на меѓународни студенти е главниот начин за привлекување на најдобрите таленти! Кога тој канал ќе се затвори, дали Харвард ќе биде сè уште Харвард?“
Продлабочување на јазот меѓу двете глобални сили
Одлуката на Министерството за внатрешна безбедност на САД (DHS) претставува нова ескалација во конфликтот меѓу најстариот и најбогат универзитет од Ајви лигата и Белата куќа и е дел од поширока кампања насочена кон построга контрола на странските студенти во САД во контекст на општо заострување на имиграциската политика. Администрацијата на Доналд Трамп веќе откажа стотици студентски визи низ целата земја.
Конфликтот меѓу Харвард и администрацијата на Трамп трае со месеци, при што владата бара промени во начинот на кој работи универзитетот. Посебно внимание е посветено на странските студенти и вработени за кои властите се сомневаат дека учествувале во контроверзните протести на кампусот поради војната меѓу Израел и Хамас, објави Си-Ен-Ен.
Сепак, проблемот оди подалеку од спорот меѓу еден универзитет и претседателот – ова е дел од продлабочениот јаз меѓу две глобални сили.
Со години, Кина е земјата што испраќа најмногу странски студенти во Соединетите Држави. Но, овие образовни односи сега се менуваат под влијание на зголеменото геополитичко ривалство, трговските конфликти и технолошката конкуренција.
„Оваа администрација го смета Харвард за одговорен за поттикнување насилство, антисемитизам и соработка со Кинеската комунистичка партија на својот кампус“, рече секретарката Кристи Ноем. Во соопштението на Министерството за здравство се наведуваат наводните врски на Харвард со кинески институции и поединци поврзани со воени истражувања, вклучително и соработка со субјект кој е на црната листа на администрацијата на Трамп поради наводни злоупотреби на човековите права. Во документот се споменува и писмо испратено претходно оваа недела од американски пратеници од двете партии, во кое тие бараат од Харвард информации за „соработка со непријателски странски сили“.
Харвард не одговори на прашањето на Си-Ен-Ен за обвинувањата, но во соопштението на својата веб-страница се вели: „Остануваме посветени на можноста да им посакаме добредојде на меѓународни студенти и истражувачи кои доаѓаат од повеќе од 140 земји и кои го збогатуваат нашиот универзитет и оваа земја“.
„Бев во шок“
Со децении, американските универзитети ги привлекуваат најталентираните студенти од целиот свет, од кои многумина остануваат во САД, а ова се смета за клучно за научната и технолошката моќ на Америка, но и значаен извор на приход за универзитетите. Според новата одлука на Министерството за здравство, на Харвард му е забрането да запишува странски студенти во следната академска година, додека оние кои се моментално запишани се должни да се префрлат на друг универзитет доколку сакаат да го задржат својот статус.
Странските студенти сочинуваат повеќе од една четвртина од сите студенти на Харвард, а најголемата меѓународна група доаѓа од Кина, според Канцеларијата за меѓународни односи на Харвард.
Меѓу нив е и Фангжу Џијанг (30), ученик во училиштето „Кенеди“, кој вели дека не можел да поверува кога слушнал дека може да го изгуби својот статус.
„Бев целосно во шок неколку минути. Не можев ни да замислам дека администрацијата може да оди толку далеку“, рече Џијанг, кој е основач на консултантска фирма која им помага на странски студенти да се запишат на елитни американски универзитети. „Уште од мал знаев дека Харвард е синоним за најдобриот универзитет во светот.“
Универзитети како Харвард, Принстон и Јеил се добро познати меѓу кинеската средна класа, каде што американските дипломи со години се билет за престиж и напредување во високо конкурентно општество.
Кина беше најголемиот извор на странски студенти во САД
Кина беше најголемиот извор на странски студенти во САД континуирано од 2009 до 2023 година, кога беше престигната од Индија, според податоците од „Опен Дорс“, база на податоци поддржана од американскиот Стејт департмент. Во текот на тие години, образовните врски меѓу двете земји резултираа со тесна соработка меѓу американските и кинеските научници, додека американските универзитети и индустријата имаа корист од доаѓањето на врвни таленти од Кина и други земји.
Меѓу поранешните студенти на Харвард е и Лиу Хе, поранешен кинески вицепремиер, кој одигра важна улога во преговорите за првата фаза од трговскиот договор со Трамп. Но, овие односи се предмет на сè поголемо испитување во последниве години, бидејќи САД сè повеќе ја гледаат Кина како технолошки еколошки ривал и закана за сопствениот статус како глобална сила.
Во академската 2023/2024 година повеќе од 277 илјади кинески студенти студирале во САД, што е значителен пад во споредба со рекордната 2019/2020 година, кога имало над 372 илјади. Падот е делумно резултат на пандемијата на Ковид, но и на растечките политички тензии. Во исто време, порастот на националистичките чувства и нагласувањето на безбедноста во Кина ја променија перцепцијата за вредноста на американските дипломи во однос на кинеските.
Враќање на мозокот
Обвинувањата на Министерството за здравство дека Харвард соработува со институции и поединци поврзани со воени истражувања се дел од пошироката загриженост во Вашингтон дека Кина добива пристап до чувствителна технологија со потенцијални воени примени преку академијата. Поради сомневања за шпионажа, Трамп воведе забрана за виза за дипломирани студенти на STEM факултети поврзани со кинеската војска за време на неговиот прв мандат.
Неговата администрација, исто така, ја започна таканаречената Кинеска иницијатива, програма за национална безбедност за борба против кинеската шпионажа и кражба на технологија од американските универзитети. Програмата подоцна беше укината под водство на Бајден по критиките дека е претерана и дискриминирачка кон невини Кинески Американци.
Иако загриженоста ја делат студенти од многу земји, кинеските студенти и научници во моментов се под посебен притисок, што веќе се чувствува. Така, во текот на изминатата година, најмалку десетина истакнати научници од кинеско потекло се вратиле од САД во Кина, каде што се вработиле на водечки универзитети, дознава Си-Ен-Ен.
