Skip to content
Во последниве месеци, полицијата ширум Европа уапси десетици малолетници, некои на возраст од 14 години, под сомнение дека планирале напади врз концертни сали, трговски центри и верски објекти.
Така, на пример, четиринаесетгодишно девојче од Црна Гора беше уапсено во мај минатата година во Австрија бидејќи наводно планирала напад на „неверници“.
Во нејзиниот дом биле пронајдени секира, нож и материјали поврзани со Исламската држава.
Уште еден тинејџер на иста возраст беше уапсен во февруари, обвинет за планирање напад на железничка станица, соопштија австриските власти.
Минатата година во Виена беа откажани три концерти на Тејлор Свифт, откако тројца млади момчиња на возраст од 17 до 19 години беа приведени под сомнение дека планирале напад кој, според ЦИА, може да има катастрофални последици и да однесе стотици животи, пишува Дневно.хр.
Сè поголем број млади луѓе се приклучуваат на интернет заедниците кои шират екстремистички идеи, насилство и теории на заговор. Додека САД долго време се борат со насилството во училиштата, во Европа како главна закана се издвојуваат малолетниците поврзани со исламистички групи, пишува Wall Street Journal.
Комбинација на фактори доведе до овој бран на радикализација кај младите: екстремистичка пропаганда која никогаш не била подостапна, ширење на пораки преку социјалните мрежи како што е ТикТок и глобални настани како што е војната во Газа, која длабоко ја погоди новата генерација.
Според професорот Питер Нојман од Кралскиот колеџ во Лондон, две третини од 60-те исламистички екстремисти уапсени во Европа во првите осум месеци по избувнувањето на војната во Газа во октомври 2023 година биле тинејџери.
Во исто време, заканата од екстремната десница кај младите расте. Во Белгија, четиринаесетгодишно момче со неонацистички убедувања беше уапсено во јануари, обвинето за планирање напад на џамија. Третина од сите случаи на тероризам во Белгија од 2022 година се вклучени малолетници, додека во Обединетото Кралство речиси секој петти осомничен за тероризам припаѓа на таа возрасна група. За време на пандемијата, бројот на апсења поради тероризам се намали во сите возрасни групи, освен кај децата.
Интернетот како главен извор на радикализација
„Она што е ново е зголемениот број на млади луѓе кои лично учествуваат во подготовката на насилни напади, а притоа и многу млади луѓе“, нагласува Томас Ренард од Меѓународниот центар за борба против тероризмот во Хаг.
Експертите предупредуваат дека речиси сите млади луѓе се радикализираат преку Интернет, што ги отежнува откривањето на безбедносните служби.
Институтот за економија и мир известува дека 93% од смртоносните напади на Запад во изминатите пет години биле извршени од лица без придружба. Процесот на радикализација, кој траеше 16 месеци во 2002 година, сега може да биде завршен за неколку недели.
На интернет, границите меѓу идеологиите стануваат нејасни.
Младите екстремисти често ги мешаат ставовите на екстремната десница и џихадизмот, користејќи сличен насилен јазик и симболи. Терористичките организации шират пропаганда на интернет која ги поттикнува младите да дејствуваат сами, без наредби одозгора.
Типот на екстремисти кој најмногу ги загрижува европските власти е Абдул Керим Гадаев, деветнаесетгодишен бегалец од Чеченија во Белгија. Револтиран од депортацијата на неговиот татко, Гадаев на Интернет почна да ја изразува својата желба да го повтори нападот на Батаклан во Париз во 2015 година, во кој беа убиени 90 луѓе.
Полицијата го уапси минатата година заедно со тројца малолетници, додека на неговиот телефон беа пронајдени докази за планирање напади и слики од брутални злосторства.
На судењето тој тврдеше дека не сфатил дека прави нешто погрешно, додека експертите го опишаа како прототип на „екстремистите од генерацијата Z“ – осамен млад човек кој усвоил радикални идеи преку социјалните мрежи и апликациите за пораки.
Растечка закана за Европа
Радикализацијата на младите доведе до значително зголемување на терористичките закани во Европа. Бројот на напади во ЕУ се зголеми за четири пати на 120 од 2022 до 2023 година, додека бројот на луѓе убиени од тероризам се зголеми за 61%, според Глобалниот индекс на тероризам.
Иако многу напади се спречени, експертите предупредуваат дека екстремистичката закана се развива во насока која е сè потешко да се следи.
„Тековните истраги се посложени од кога било досега“, вели Вики Еванс, шеф на британската антитерористичка полиција, која ги повикува технолошките гиганти да преземат поголема одговорност.
Алгоритмите на социјалните мрежи, потпомогнати од вештачката интелигенција, се сè поефикасни во вовлекувањето на младите во екстремизам.
„Ви денес го прави она што некогаш го правеа харизматичните регрутери – но многу побрзо и помасовно“, предупредува Џулија Ебнер, експерт за онлајн радикализација од Оксфорд.
