НБРСМ ја задржува цврстата монетарна позиција додека ЕЦБ започнува со олеснување

На редовната седница одржана на 10 јуни 2025 година, Извршниот одбор на Народната банка на Република Северна Македонија одлучи да ја задржи тековната поставеност на монетарната политика. Основната каматна стапка на благајничките записи останува на 5,35%, додека депозитните стапки на прекуноќ и седумдневните средства се задржани на 3,95% и 4%. Се задржува и понудата на благајнички записи на 10 милијарди денари — сигнал за континуитет и претпазливост.

Монетарната политика на НБРСМ моментално балансира помеѓу два клучни приоритета: зачувување на стабилноста на девизниот курс на денарот кон еврото и обуздување на инфлацијата, која во мај достигна 3,3%. Во европски рамки, Европската централна банка (ЕЦБ) токму во јуни 2025 започна со постепено намалување на каматните стапки откако инфлацијата во еврозоната се стабилизираше околу 2–2,5%. Тоа ја отвора дилемата: дали НБРСМ е преспора во реакцијата или, пак, мудро ја темпира својата политика во услови на специфична македонска реалност?

Монетарната политика на НБРСМ не е неусогласена со европските трендови, но задржува претпазлив карактер и е со задоцнета реакција во однос на сигналите од базичната инфлација и одржливата стабилност на девизниот пазар. Со други зборови: „Се движиме во иста насока, но со пократки чекори.“

Иако одлуката да се задржат каматните стапки се темели врз реалните ризици — пред сè, надворешни шокови и повторен раст на цените на храната — има неколку аспекти за преиспитување:

• Инфлацијата од 3,3% е умерено повисока од посакуваната, но причината лежи во укинувањето на антикризни мерки, а не во системски прегревање на побарувачката.
• Основната инфлација, без храна и енергија, бележи забавување — што укажува на стабилизација.
• Кредитната активност останува солидна, а банките покажуваат зголемена подготвеност за финансирање, што може да ги амортизира евентуалните негативни ефекти од задржаните повисоки каматни стапки.

Очигледно е дека Народната банка го поставува стабилниот курс на денарот кон еврото како главен столб на довербата во системот. Девизните резерви од речиси 4,7 милијарди евра и натаму обезбедуваат соодветна поддршка. Сепак, доследното задржување на повисоки каматни стапки од оние на ЕЦБ може да создаде разлика во трошоците за задолжување и потиснување на домашната побарувачка, токму во период кога фискалната поддршка и економската активност се ограничени.

Монетарната политика на НБРСМ не е неусогласена со европските трендови, но задржува претпазлив карактер и е со задоцнета реакција во однос на сигналите од базичната инфлација и одржливата стабилност на девизниот пазар. Со други зборови: „Се движиме во иста насока, но со пократки чекори.“