Skip to content
Очекувано е дека членките на НАТО ќе ја усвојат одлуката за издвојување 5% од БДП за одбрана на претстојниот самит во Хаг, изјави хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ денес во Прага. Од тие 5%, 1,5% би биле наменети за изградба на инфраструктура со двојна намена — и воена и цивилна. Хрватска, според него, има амбиција да достигне 3% до 2030 година.
На панел-дискусијата „Управување со хаосот: Може ли Европа да се засили?“, што се одржа во чешката престолнина, Пленковиќ истакна дека во Европа преовладува ставот за потребата од поголеми трошоци за одбрана, и дека подготовките за усвојување на целта од 5% од БДП се одвиваат „без поголеми пречки“.
„Целта е три проценти од БДП до 2030 година“
Според новиот предлог, земјите-членки ќе имаат седум години за да се прилагодат на новиот стандард, при што 3,5% од БДП би се издвојувале за директно зајакнување на воените капацитети, а 1,5% за изградба на инфраструктура со двојна намена.
Премиерот нагласи дека Хрватска веќе е над сегашната цел од 2% од БДП, и дека трошоците за одбрана се зголемиле за повеќе од 200% откако тој ја презеде функцијата. Целта е до 2030 година Хрватска да достигне 3% од БДП.
Поддршка за Украина и европската иднина
По посетата на Одеса — град кој неодамна повторно беше цел на руски ракетни напади — Пленковиќ повторно ја истакна поддршката за Украина. Тој изјави дека три и полгодишниот отпор на Украина заслужува почит од западните и други земји, и дека поддршката за Киев мора да продолжи.
Во однос на европската интеграција на Украина, Пленковиќ оцени дека отворањето на првите преговарачки поглавја би било од огромно политичко значење. За унгарското противење на членството на Украина во ЕУ, тој рече дека „има доволно време“ да се убеди Будимпешта во спротивната позиција.
Членството на Украина во НАТО – засега невозможна опција
Пленковиќ потврди дека во моментов не постои консензус меѓу земјите-членки на НАТО за влез на Украина во Алијансата, особено поради ставот на најмоќната членка — САД.
Тој додаде дека поранешниот американски претседател Доналд Трамп не се идентификува со војните во Украина од 2014 и 2022 година, сметајќи ги за неуспеси на администрациите на Обама и Бајден. За Трамп, според Пленковиќ, „најважно е да се постигне мир“, дури и по цена на територијални отстапки, што е неприфатливо за Европа.
Опасноста од наградување на агресорите
Премиерот повтори дека „наградата“ за агресорите — во форма на освоена територија — може да создаде опасен преседан и да поттикне слични конфликти ширум светот.
Според него, целите на Кремљ се јасни: обновување на односите со САД, укинување на санкциите и рехабилитација на меѓународната сцена. Но, условите што ги поставува Москва во мировните преговори со Украина личат повеќе на ултиматуми и не покажуваат вистинска подготвеност за мир.
Нови перспективи за проширување на ЕУ
Пленковиќ на панелот изјави дека со нападот на Украина, рускиот претседател Владимир Путин ненамерно ја врати темата за проширување на ЕУ, поттикнувајќи ги Украина, Молдавија и Грузија да преминат од „соседство“ во „проширување“.
Тој оцени дека во ЕУ сега има „поголема отвореност“ за проширување, и верува дека барем една нова членка може да се приклучи до крајот на мандатот на сегашната Европска комисија и Европскиот парламент.
Хрватска, нагласи тој, се залага за пристап базиран на индивидуални заслуги — напредните земји не треба да бидат блокирани поради оние што заостануваат.
Средба со чешкиот премиер
На маргините на конференцијата GLOBSEC во Прага, Пленковиќ оствари билатерална средба со чешкиот премиер Петр Фиала. Теми на разговор биле билатералните односи, положбата на малцинствата, трговската размена која достигнала 1,3 милијарди евра, зајакнување на инвестициите, енергетската соработка, како и политичката ситуација во Чешка, која се подготвува за парламентарни избори.
