Цената на нафтата повторно „пука“ над 78 US$ за барел, што ќе се случи во Македонија?

Фјучерсите за сурова нафта Брент за август 2025 година накратко ја минаа психолошката граница од 78 долари за барел, што е највисоко ниво од крајот на јануари. Во текот на ноќното тргување котациите се искачија речиси 12 %, пред да се стабилизираат околу 77,4 US$ за барел. Паралелно, американската WTI за јулска испорака поскапе повеќе од 13 % и се искачи до 76,7 US$ за барел.

Главен двигател на новиот ценовен рали е најновата ескалација на Блискиот Исток: Израел потврди воздушни напади врз ирански нуклеарни постројки, а премиерот Бенјамин Нетанјаху најави дека акциите ќе траат „сè додека е неопходно“ за да се осуети иранската атомска програма. Зголемениот геополитички ризик веднаш ја крена премијата во цената на енергенсите.

Што значи поскапувањето за Македонија?

• Поскап бензин и дизел наскоро. Регулаторната комисија ги пресметува домашните малопродажни цени врз основа на седумдневен просек на средоземноморските котации и курсот на доларот. Скок од околу 10 US$/барел на Брент најчесто се претвора во зголемување од 3-5 денари по литар при првото следно усогласување.
• Увозната фактура поскапува. Минералните горива сочинуваат близу 13 % од вкупниот увоз. Ако нафтата трајно поскапи за 10 %, трговскиот дефицит би можел да се прошири за дополнителни 120-150 милиони долари годишно, што ќе внесе притисок врз девизните резерви и курсната стабилност.
• Инфлаторен импулс. Со оглед на тоа што транспортот и логистиката носат околу една осмина од индексот на потрошувачки цени, ценовниот шок би можел да додаде 0,3-0,5 процентни поени на годишната инфлација до крајот на летото, доколку котациите останат блиску до 80 US$.
• Фискален ефект со двоен карактер. Буџетот формално ќе инкасира повеќе ДДВ и акцизи, но зголемените трошоци за јавниот превоз и евентуалното државно интервенирање за да се ублажи ударот можат да ја „изедат“ дополнителната наплата.
• Бизнис-клима и конкурентност. Секторите со висока енергетска зависност (прехрана, градежништво, транспорт) веќе работат на тесни маржи и ќе бидат првите што ќе почувствуваат нов притисок, што може да одложи инвестиции и да го забави индустрискиот раст во третиот квартал.

Ако Брент се задржи над 75 US$ за барел подолг период, Северна Македонија веројатно ќе се соочи со краткорочен ценовен шок на пумпите и умерен инфлаторен притисок, а среднорочно и со поскапи енергетски увози и поголем дефицит. Владата има ограничен простор за маневрирање: секое даночно олеснување ќе го стесни буџетот, но целосното префрлање на товарот кон граѓаните ризикува да ја ослаби домашната побарувачка во пресрет на туристичката сезона.

Војната меѓу Израел и Иран ќе има влијанија врз цената на нафтата и во Македонија, смета претседателот на Регулаторната комисија за енергетика водни услуги  и услуги за управување со комунален отпад (РКЕ) Марко Бислимовски

Прочитај и: Зошто Израел го нападна Иран