Skip to content
Францускиот универзитет во Екс-Марсеј минатата недела претстави осум американски научници кои се во последната фаза од приклучувањето кон програмата „Безбедно место за наука“.
Станува збор за иницијатива насочена кон научници кои се соочиле или се плашат од намалување на финансирањето под администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп.
Екс-Марсеј нуди алтернатива: побезбедна работна средина и нова иднина на сончевиот брег на Медитеранот.
Овие научници се првите кои формално го напуштаат американскиот академски систем за трајно да се преселат во Франција, барем како дел од таква организирана програма, објавува Политико.
„Не сме далеку од мрачен период во нашата историја“
Иако и Франција и Европската Унија започнаа мултимилионски програми за привлекување на американски научници откако Трамп повторно ја презеде функцијата во јануари, иницијативата на Универзитетот Екс-Марсеј (AMU) е прва од ваков вид во Франција.
Зборувајќи од лабораторијата за астрофизика на универзитетот, претседателот на AMU, Ерик Бартон, ја спореди сегашната ситуација со судбината на европските научници кои бегаат од нацистичкиот прогон пред и за време на Втората светска војна
„Она што се случува денес не е далеку од уште еден мрачен период во нашата историја“, рече Бартон.
Заедно со поранешниот француски претседател Франсоа Оланд, Бертон веќе некое време се залага за воведување на формален статус на „научен бегалец“.
Загрижени за намалувањата на Трамп, но и бараат безбедност
Повеќето научници кои присуствуваа на говорот на Бертон сакаа да останат анонимни, бидејќи сè уште не потпишале договори со францускиот универзитет и не сакаат да ги загрозат своите позиции во американските институции ако преместувањето не се случи.
Меѓу кандидатите се, на пример, Џејмс, климатолог од престижен универзитет, и неговата сопруга, експерт за односот меѓу правдата и демократијата.
„Работиме во области кои се нападнати од политиката и лесно можат да останат без финансирање“, рече Џејмс.
Иако не му се допаѓа зборот „бегалец“, Џејмс изрази длабока загриженост за иднината на академската наука под Трамп.
Универзитетот во Марсеј доби апликации од Стенфорд и Јеил
Брајан Сандберг, професор по историја на Универзитетот Северн Илиноис, кој ги проучува климатските промени за време на малото ледено доба (16-ти до 19-ти век), веќе планирал да помине една година во Марсеј како гостин-професор.
За време на работилница во март, тој дознал за програмата и веднаш решил да аплицира.
„Целиот научен и образовен систем во САД денес е под сериозен напад“, рече Сандберг.
Според AMU, дури 298 истражувачи од престижни американски институции, вклучувајќи ги Стенфорд и Јеил, аплицирале за програмата, иако универзитетот во Марсеј е многу помалку познат во странство во споредба со неговите париски колеги.
„Бројот на извештаи покажува колку е сериозна ситуацијата преку Атлантикот“, рече Бартон.
Обезбедени 15 милиони евра
Универзитетот веќе обезбеди 15 милиони евра за програмата и лобира кај француската влада да ја удвои таа сума.
Доколку успеат, бројот на примени научници би можел да се зголеми од планираните 20 на дури 39.
Сепак, преселбата во земја каде што англискиот не е службен јазик е предизвик, како и пониските плати и помалите буџети за истражување во споредба со Соединетите Американски Држави.
Една млада истражувачка на биолошка антропологија, која исто така сакала да остане анонимна, рече дека сè уште чека договор поради разликата во платите. Сепак, таа признава дека ѝ се допаѓа фактот што трошоците за живот во Франција се пониски – особено затоа што образованието на нејзините две деца е бесплатно.
„Децата едвај чекаат да се преселиме во Марсеј“, рече таа.
Пониски плати, но помалку стрес
Претседателката на универзитетот рече дека сите научници во рамките на програмата „Безбедно место за наука“ ќе добиваат иста плата како и француските научници – изјава јасно насочена кон домашната научна заедница, која со години се жали на недоволно инвестирање во истражување.
Сепак, биолошкиот антрополог верува дека пониската плата би можела да биде прифатлива цена за подобар квалитет на живот.
„Ќе има многу помалку стрес – и политички и академски“, заклучи таа.
