Skip to content
Во сенка на климатски кризи, воени тензии и геополитички нестабилности, глобалните цени на храната полека, но сигурно, се искачуваат на нивоа што не биле забележани речиси две години. Новиот извештај на Организацијата за храна и земјоделство на ОН (ФАО) покажува дека светската прехранбена кошничка станува сè потешка – за буџетите на домаќинствата и за владите на земјите во развој.
Нагорен тренд во клучни категории
Во јуни 2025 година, Индексот на цените на храната на ФАО достигна 128 поени, само еден чекор под врвот од април. Во споредба со истиот период минатата година, тоа е зголемување од 5,8%.
Поскапувањата се најизразени кај растителните масла и месото, додека шеќерот и житарките бележат пад. Маслата како палминото и соиното поскапеа поради зголемената побарувачка од индустријата за биогорива, особено во САД, Кина и Бразил. Цената на сончогледовото масло, сепак, се стабилизира благодарение на обилен род во регионот на Црното Море.
Во категоријата на месо, ситуацијата е уште позагрижувачка. Свинско, говедско и овчо месо ја турнаа вкупната цена на месото до највисоко ниво откако ФАО почна да ги следи овие податоци, додека цената на живинското месо благо опадна.
Млекото и шеќерот – различни приказни
Покачувањето кај млечните производи е скромно – 0,5% во јуни – но стабилно. Повеќето од залихите доаѓаат од ЕУ и Океанија, каде резервите се под нормалата, а побарувачката од Азија не покажува знаци на слабеење. Цената на путерот, посебно, достигна нов рекорд втор месец по ред.
На другата страна од спектарот се наоѓа шеќерот, кој веќе четврти месец по ред бележи пад, и тоа за 5,2% во јуни. Прогнозите за рекордна жетва во Бразил, Индија и Тајланд – трите најголеми производители – создаваат ценовен притисок надолу.
Пченицата под стрес – пченката засега стабилна
Цените на житарките во целина се намалија за 1,5%, главно поради стабилните залихи на пченка од Јужна Америка. Сепак, пченицата бележи покачување на цената, поттикната од стравувањата за суши во Русија, САД и делови од ЕУ. Додека прогнозите од средината на јуни беа оптимистички – ФАО тогаш очекуваше зголемување на производството во ЕУ за 13% – новите климатски предупредувања го доведуваат тоа во прашање.
Клима, побарувачка и неизвесност – клучни зборови за 2025
Во својот посебен извештај за понудата и побарувачката на жито, ФАО го подигна глобалниот аграрно-производствен рекорд на 2,925 милијарди тони, што претставува зголемување од 2,3% во однос на лани. Потрошувачката, исто така, се зголемува – особено во Јужна и Источна Азија – и се очекува да достигне 2,898 милијарди тони до сезоната 2025/2026.
Залихите на жито треба да пораснат за 2,2%, но ризикот од топлотни бранови, суши и екстремни временски услови – како оние што веќе ја погодија северна Африка и делови од Индо-Пацификот – останува доминантен фактор што може брзо да ја смени сликата.
Зошто ова е важно?
Покачените цени на храната можат да предизвикаат социјални тензии, инфлациски притисоци, а во некои земји – особено оние што зависат од увоз – и глад. За граѓаните во поразвиените земји, тоа значи поскапа потрошувачка кошничка. За земјите во развој, тоа значи економски и политички ризик.
