Skip to content
Замислете тивка августовска вечер на малиот хрватски остров Ластово. Го замавнувате стапалото низ плитката вода и одеднаш долу се распрскува азурно светло, како да сте ја допреле самата Млечна Патека.
Тоа чудо е дело на невидливи херои — динофлагелати од родот Noctiluca или Pyrodinium, едноклеточни организми што поседуваат молекула луциферин. Со брза оксидација, катализирана од ензим луцифераза, тие произведуваат сина фосфоресцентна искра. Реакцијата трае едвај 0,7 секунди, но кога милијарди клетки светнуваат заедно, целата линија на бранови пулсира како дискретен огномет.
Зошто го прават тоа? Биолозите сметаат дека блесокот служи како аларм — ги збунува малиот предатор или го привлекува поголемиот ловец, што ќе го проголта агресорот. Човештвото, пак, од памтивек било фасцинирано: грчките морепловци ја нарекувале оваа појава „живо море“, а меланезиските легенди велат дека тоа се „души на претците што патуваат дома“. Во Далмација постои обичај да се задржи здив додека нуркате со рацете пред вас — „што посилно ќе те обгрне светлината, толку поголема среќа ќе имаш“, велат старите рибари.
Научниците предупредуваат дека климатските промени и зголемената количина хранливи материи во морето можат да предизвикаат преголеми „цветења“, што понекогаш води до хипоксија и масовно угинување на рибите. Затоа се следи концентрацијата на азот и фосфор во крајбрежните региони.
За туристите, правилото е едноставно: уживајте, но не ги ловете организмите во тегла — тие умираат за неколку часа и немаат способност повторно да светнат надвор од природната средина.
Ако ве инспирира да ја видите светлечката вода со свои очи, издвојте неколку ноќи без месечина, бирајте заливи со тивка вода и носете конопена торба полна со трпение. Додека чекорите по црниот песок и секое движење зад себе остава траг од светлосен килим, ќе сфатите дека всушност сте чекор поблизу до тајната на океанот — и до сопствената способност да се восхитувате.
