Skip to content
Европската комисија во среда објави 12-месечно одложување на спроведувањето на законот за уништување на шумите, одговарајќи на притисокот од глобалните партнери и индустријата, кои се пожалија на недостаток на подготвеност за навремено почитување на законот.
Во време кога светот се соочува со климатска стагнација, а геополитичките тензии се продлабочуваат, климатската соработка останува ретка и вредна област во која Европската Унија може да води конструктивен дијалог со Кина. Во овој контекст, стратешката употреба на климатската дипломатија не е само еколошка неопходност, туку и геополитички императив.
Со претстојниот самит за климата COP30 во Белем, Бразил, глобалниот климатски поредок влегува во загрижувачка фаза на стагнација. Најновите меѓународни преговори го открија јазот помеѓу ветувањата и спроведувањето, додека во исто време потребата од итни и амбициозни мерки расте. Во таа средина, Кина, со сите свои противречности, останува клучен актер, а Европската Унија мора мудро да го користи секој канал што може да донесе напредок, пишува Euraktiv.
Кина помеѓу јагленот и ветерните турбини
Кина денес претставува парадокс во глобалните напори за климата. Од една страна, Пекинг се појавува како глобален лидер во производството и извозот на чиста технологија, доминирајќи во синџирите на снабдување за соларни панели, батерии и електрични возила. Во исто време, домашната енергетска политика јасно покажува дека јагленот е сè уште централен столб на нејзиниот енергетски систем.
Неодамна усвоениот кинески Закон за енергетика отворено го дефинира јагленот како „основен гарант и регулатор на системот“, додека податоците покажуваат дека над 70 проценти од емисиите на CO₂ во Кина од согорување на фосилни горива сè уште доаѓаат од овој извор – главно од секторот за производство на електрична енергија.
Овој двоен пат не е ниту грешка ниту привремено решение. Напротив, тоа е длабоко осмислена стратегија. Обновливите извори на енергија се развиваат за економска конкурентност, додека фосилните горива остануваат инструмент за политичка и социјална стабилност. Затоа, политиката на Кина за климата не се стреми кон глобално лидерство од убедување, туку дејствува низ призмата на националниот интерес.
Дијалог што преживува дури и во најтешките услови
И покрај растечките тензии во трговските односи, особено околу Европскиот механизам за прилагодување на емисиите на гранични гасови (CBAM), климатскиот дијалог меѓу ЕУ и Кина сè уште функционира. На неодамнешниот дијалог на високо ниво меѓу ЕУ и Кина во јули 2025 година, двете страни ја потврдија важноста на соработката пред претстојните преговори за климата.
Додека кинескиот вицепремиер Динг најави презентација на нов, сеопфатен национален придонес (NDC) до есен, европската комесарка Тереза Рибера ја нагласи потребата од забрзување на заедничките чекори кон постигнување на поамбициозни цели. Иако недостасуваат поконкретни резултати, самиот факт дека дијалогот сè уште се одвива – во време на глобални поделби – има тежина.
Каде може ЕУ да влијае?
Реалноста диктира трезен став. Кина нема да го промени својот курс поради моралните апели од Западот. Наместо тоа, ЕУ треба да се фокусира на области каде што интересите се барем делумно усогласени и каде што постои реална можност за напредок.
Едно од тие полиња е развојот на кинескиот систем за тргување со емисии. Техничката соработка може да придонесе за зајакнување на капацитетите за следење, известување и верификација на емисиите, а во долгорочна перспектива, отворен простор за меѓусебно поврзување на пазарите на јаглеро
Друга област е намалувањето на емисиите на метан, гас со силен ефект на стаклена градина, но и со релативно ниски трошоци за намалување. Дури и без формално приклучување кон Глобалната иницијатива за метан, Кина би можела да постигне конкретни резултати преку билатерални проекти во рударскиот и земјоделскиот сектор.
Најмалку политизираното, но потенцијално најплодно поле на соработка, е полето на адаптација кон климатските промени. Кина и ЕУ веќе инвестираат во проекти за инфраструктура за отпорност, системи за рано предупредување и планирање на климата во Африка, Азија и Латинска Америка. Хармонизирањето на тие напори – дури и неформално – би можело да донесе реални придобивки за земјите во развој, но исто така да покаже како заедничката работа носи конкретни резултати, без потреба од идеолошки договор.
„ЕУ мора да игра паметно и колективно“
Европската Унија не може да си дозволи илузии. Брисел бара Кина да воспостави опаѓачка траекторија до 2035 година во емисијата, тие имаат ограничен одговор, особено додека Унијата сè уште не ги прецизирала своите цели за истиот период. Дополнително, трговските механизми како CBAM дополнително го комплицираат просторот за конструктивен дијалог.
Во таа ситуација, ЕУ мора да користи мултилатерални коалиции – поврзување со земјите најранливи на климатските промени, со растечки економии и финансиски институции. Наместо да се потпираме на декларативен морален авторитет, треба да изградиме притисок преку реални инструменти, но во исто време да понудиме начини за соработка.
Климатската дипломатија со Кина нема да ги реши сите несогласувања ниту да ја изгради недостасувачката доверба, пишува бриселскиот портал, но потсетува дека би можела да создаде простор за значајни случувања каде што интересите се преклопуваат. Во свет каде што климатските предизвици се сè поитни, а геополитиката сè пополаризирана, ваквите поместувања на маргините честопати значат разлика помеѓу стагнација и напредок.
Во оваа борба, Европската Унија мора да остане ангажирана, прагматична и стратешки трпелива. Бидејќи токму на маргините често се води решавачката битка за иднината на планетата.
