Skip to content
Предавањето на масивни утврдувања на експанзионистички сосед ретко завршува добро. Во Европа повторно се отвораат паралели со 1938 година и Судетската област (западните делови на поранешна Чехословачка), додека во актуелните разговори околу Украина се споменува Донбас како можен „компромис“ што би му се понудил на Кремљ.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски во понеделник се сретна со американскиот претседател Доналд Трамп во Вашингтон, по неговата средба со Владимир Путин минатата недела. Во дипломатските кругови кружат стравувања дека Москва ќе инсистира Киев да отстапи клучни одбранбени линии во источниот Донбас — нешто што, според украинската страна, би ја поткопало секоја иднина мировна формула и би ѝ отворило пат на Русија подлабоко кон внатрешноста на земјата.
„Клучно е Европа да не дозволи нов ‘Минхен’ или ‘Јалта’“, предупредуваат европски претставници, повикувајќи на историскиот неуспех на гаранциите кои ги оставија Чехословачка и Источна Европа без реална заштита.
„Тврдинскиот појас“ како клучен фокус
Во воената анализа, пресуден е т.н. „тврдински појас“ – ланец од силно утврдени градови, височини, шумски масиви и речни линии што Украина ги зацврстува од 2014 година. Токму тие позиции го држат фронтот и ја забавуваат руската офанзива. Нивно предавање би ја поместило линијата на судир и до 80 километри западно, принудувајќи ја Украина да гради нови одбрани на порамно и отворено земјиште во соседните региони Харкив и Днипропетровск – многу понеповолни за одбрана од сегашните урбани тврдини.
Зеленски е недвосмислен: „Нема да го оставиме Донбас. Не можеме. За Русите, Донбас е отскочна даска за нова офанзива.“ Слично предупредуваат и западни проценки: замрзнување на конфликтот на руски услови би ѝ дало на Москва значително поповолна стартна позиција за идни нападни дејства, што упатува на отсуство на добра волја за вистински преговори.
Историјата како опомена
Во 1938 година, со договорот за Судетската област, нацистичка Германија доби целосно изграден одбранбен систем без испукан куршум. За само неколку месеци, Чехословачка остана без капацитет за отпор. Украински историчари и политиколози предупредуваат дека слична шема – отстапки без железни безбедносни гаранции – би ја повторила грешката: агресорот добива време и позиција, а жртвата губи терен и позиции.
Во денешниот контекст, Киев инсистира дека: секое примирје мора да почива на тековната линија на контакт и да биде надградено со јасни, веродостојни безбедносни гаранции. Во спротивно, ризикот е дека агресијата ќе продолжи „веќе следниот ден“.
Разликите со 1938 – и причината за претпазлив оптимизам
За разлика од Судетите, Украина денес е на масата и го артикулира својот став. Европските сојузници испраќаат сигнали на единство и повнимателна координација со Вашингтон. Иако не постои консензус за членство во НАТО, во игра се модели на безбедносни гаранции, разузнавачка и техничка поддршка и долгорочни одбранбени договори.
Сепак, предупредувањето останува: секоја „брза спогодба“ што би го разградила „тврдинскиот појас“ во Донбас не е пат кон мир, туку рецепт за нов циклус на агресија.
