Skip to content
Војната во Украина е сцена на судир на идеи, а прашањето „кој би бил поуспешен медијатор“ отвора интересни паралели. Доналд Трамп и Јосип Броз Тито се харизматични лидери со сосема различна методологија: едниот индивидуалист и шоу-бизнис политичар, другиот мајстор за симболика, мултилатерализам и лидер на цели блокови.
Однос кон Зеленски
• Трамп го гледа Зеленски низ призма на „помал партнер“. Го фали како храбар, но во суштина му ја наметнува својата улога како „спасител“ – тој што ќе ја донесе победата преку дил. Во реториката, Трамп го истакнува сопствениот кредибилитет, а Зеленски е повеќе придружна фигура.
• Тито, пак, би го третирал Зеленски како лидер на народ што се бори за независност. Тој би инсистирал на рамноправен однос, градејќи симболика на братство меѓу Југословенското искуство од Втората светска војна и денешната украинска борба. Наместо да го „надмине“, Тито би го ставил Зеленски на исто ниво, можеби дури и давајќи му централна сцена.
Однос со Путин
• Трамп се обидува да го фасцинира Путин преку комплименти и пријателски пораки, очекувајќи дека личната харизма ќе го омекне. Во неговиот стил, тоа е „мачо-политика“ – двајца силни мажи што прават дил зад затворени врати.
• Тито би настапил поинаку. Имајќи искуство од советскиот притисок во 1948 година, тој би бил цврст и независен, не би дозволил Москва да го диктира исходот. Неговиот став би бил: „ние можеме да соработуваме, но Украина мора да остане суверена“. Со Путин, Тито би играл ладна, но принципиелна игра, потпирајќи се на меѓународна поддршка наместо на лична симпатија.
Однос кон медиумите
• Трамп ја користи секоја медиумска сцена како личен театар. Настапите се спектакли во кои тој е главниот актер, а медиумите се реквизити – од Twitter пораки до драматични митинзи.
• Тито пак, медиумите би ги користел како алатка за симболика и мобилизација. Тој би поставил внимателно режирани сцени: колективни маршеви, мултинационални средби, фотографии со работници и студенти во Киев. Наместо „реалити-политика“, би понудил историска слика за влез во учебници и енциклопедии.
Улогата на првата дама
• Трамп и Меланија функционираат на принцип на одвоени сцени: Меланија ретко е активен дел од неговите политички спектакли, повеќе е симбол на стил и естетика отколку на политички партнер.
• Тито и Јованка би настапиле како тим. Јованка би била дел од симболиката на медијацијата: средби со украински семејства на бегалци, културни посети, изградба на мостови меѓу народите. Ако Трамп ја „криел“ Меланија од главната сцена, Тито би ја „активирал“ Јованка како мека дипломатија со човечко лице.
Како би изгледале нивните пораки?
🔴 Трамп кон Зеленски:
„Одлично ја вршиш работата. Но, со мене – брзо ќе заврши. Никој не постигнува мир како мене.“
🟢 Тито кон Зеленски:
„Твојата борба е борба на секој народ што сака да биде слободен. Ова не е само твоја војна, ова е наша заедничка битка за независност.“
🔴 Трамп кон Путин:
„Можеме да се договориме. Ќе ти се допадне тебе, ќе ми се допадне мене, на сите ќе им се допадне.“
🟢 Тито кон Путин:
„Соработка може да има, но независноста на Украина е недопирлива. Тоа е црвената линија на секој што верува во слободата на народите.“
Две визии – два исходи
👉 Со Трамп: брз, спектакуларен, но краткорочен договор – „војна на пауза“.
👉 Со Тито: подолг, но длабок процес што води кон траен мир и нови глобални механизми за безбедност.
*
Оваа анализа егенерирана со помош на ChatGPT. Во насоките на анализата инсистиравме таа да се креира врз основа на она што го знаеме за Јосип Броз Тито, кој во историските околности во кои живееше и делуваше беше личност којашто знаеше да балансира во длабоко поларизиран свет. За да ја доведеме анализата во контекст на актуелните случувања, една од насоките беше да се имаат предвид разликите во методологијата на Тито и на Трамп во една замислена ситуација кога двајцата би учестѕвувале во преговори за прекин на војната во Украина
Останува фактот дека ова е размислување на „машина“ и е само еден хипотетитчки поглед на реалноста со сета извесност дека станува збор за споредба и контекст на две различни епохи.