Skip to content
Сергеј Лавров го поткопува договореното во Алјаска, основните предуслови за мир и демонстративно ги понижува Украина, НАТО и Белата куќа.
Олександар ЛЕВЧЕНКО*
Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров даде интервју за NBC News во емисијата „Meet the Press“, каде што го искажа ставот на Кремљ: „мирот“ е можен само под услов на неутралност на Украина и отфрлање на НАТО под „гаранциите“ на големите сили, а територијалните прашања треба да се решаваат одделно. Во исто време, тој рече дека средбата на Путин со Зеленски „не е планирана“ затоа што „агендата не е подготвена“, го обвини Западот за блокирање на преговорите и негираше напади врз цивилни цели во Украина, инсистирајќи дека Русија наводно напаѓа само воени цели.
Русија уште еднаш ја покажа својата вистинска позиција: нема да има мир според условите на меѓународното право. Лавров ги повтори неприфатливите „почетни барања“ за Киев, како што се отфрлањето на НАТО од страна на Украина, „гаранции од големите сили“ за безбедност наместо вистинска интеграција во системот за колективна одбрана и вистинско прифаќање на руските територијални претензии. Ова не е рамка за примирје, туку чекор-по-чекор инструкции за предавање, дизајнирани да ја замрзнат војната според условите на Кремљ и да ги зачуваат лостовите за уцена за во иднина. Клучот за неуспехот на какви било преговори е намерната делегитимизација на партнерите. Лавров јавно изјави дека Володимир Зеленски е „нелегитимен“ и затоа не е можно да се преговара со никого. Оваа формулација на прашањето блокира каква било средба на лидерите, без оглед на содржината на потенцијалниот договор: Москва го одложува процесот и во исто време ја префрла вината на Киев и неговите сојузници, велејќи дека „самата Украина не е подготвена за мир“, што е класична тактика на создавање неприфатливи предуслови за одложување на времето.
Индикативен „принцип“ во однос на целите на ударот е обид за легализирање на понатамошни напади врз украинската инфраструктура, вклучително и таму каде што се наоѓа американскиот капитал. Кога NBC го праша директно за ударот врз американска компанија во Украина и на територијата на Закарпатија, Лавров ја негираше одговорноста и рече дека „ние напаѓаме само воени и индустриски објекти“ и се повика на „доверливи разузнавачки информации“. Преведено од бирократски јазик на човечки: секоја фабрика, магацин или логистички центар што Кремљ може да го смета за користен за воени цели по свој каприц, ќе се смета за „легитимна цел“ од страна на Москва. Ова значи дека нападите врз индустриските капацитети со американско учество во Украина ќе продолжат, а правната казуистика на Кремљ ќе стане покритие за нови напади врз украинската енергија, транспорт итн.
Настапот на Лавров на NBC не е дипломатија, туку информативна операција за американската публика. Користејќи ја платформата на добро позната политичка програма, Кремљ го префрла разговорот од правната рамка на сила: ја негира сопствената агресија, ја наметнува „вината“ на Европа за продолжувањето на војната и ја промовира пораката за „едноставно решение“ преку отстапките на Украина. Неговата цел е јасна. Да се разниша јавниот консензус во САД и да се спротивстави Вашингтон на своите европски сојузници пред следната рунда одлуки за помош на Киев. Москва ги истакнува своите ескалирачки „црвени линии“: никакви мисии на НАТО во Украина, никакви проширување на сојузничкото присуство, присилна неутралност на Украина под „гаранции на главните играчи“. Во суштина, ова е правото на вето на Русија врз одбранбените капацитети на Киев и секоја надворешна поддршка и независна политика. Секоја хипотетичка мисија за обука или заштита на Западот во Украина може да се прогласи за casus belli, а таков сет на барања не го намалува, туку го зголемува ризикот од нова војна. Индикативен „принцип“ во врска со целите на ударот е обид за легализирање на понатамошни напади врз украинската инфраструктура, вклучително и оние каде што е присутен американски капитал. Сите формули што станаа познати на руската пропаганда – „ние никогаш не напаѓаме цивили“, „само воени цели“, „ние ги заштитуваме луѓето што зборуваат руски“ – повторно беа слушнати како обид да се замагли линијата помеѓу воен злостор и „легитимна цел“. Ова е реторичка подготовка за понатамошни масовни напади врз украинските енергетски објекти, транспорт и урбана инфраструктура со стандардно негирање: „ова беа одбранбени претпријатија“.
Конечно, можеме да кажеме дека Путин не го перцепира тимот на Трамп и него лично како рамноправни преговарачи и јавно игра за „отстапки“ што всушност не постојат. Додека потпретседателот Џ.Д. Венс ја „продава“ приказната за „подготвеноста на Москва да го почитува територијалниот интегритет на Украина“ на американскиот електорат, Лавров ги поткопува основните предуслови на преговорите во споменатата емисија – од легитимитетот на украинскиот претседател до правото на Украина на самоодбрана и сојузничките гаранции. Ова не е „договорена линија“, туку демонстративно понижување на Украина, НАТО и Белата куќа. Кремљ одложува, наметнувајќи му ја на Вашингтон улогата на наводен „единствен миротворец“, додека ЕУ се претставува како „партнер во војната“. Германскиот канцелар Фридрих Мерц, исто така, го обвини лидерот на Кремљ, Владимир Путин, за „тактики на одложување“.
Во меѓувреме, германскиот весник „Билд“ пишува дека новите сателитски снимки укажуваат дека Русија гради голем радио-извиднички објект во Калининградската област. Тој се наоѓа на само 25 километри од руската граница со НАТО. Станува збор за гигантски комплекс од прстенести антени во близина на градот Черњаховско. Работата на изградбата на радио-извидничката станица започна во март 2023 година. Експертите веруваат дека станува збор за таканаречен прстенест антенски систем – систем од антени што се користат за воено радио-извидување и комуникации. Ваквите системи биле широко користени за време на Студената војна за лоцирање на сигнали, електронски надзор и комуникации со подморници. Нивниот дострел достигнува до 7.400 км. „Билд“ наведува дека дијаметарот на објектот може да достигне до 1.600 метри, што е четири пати поголемо од конвенционалните комплекси од овој тип. Откако ќе биде завршен, Русија веројатно ќе може да пресретнува радио комуникации на НАТО во Источна Европа и балтичките држави, како и да воспостави посигурни комуникации со подморници во Балтичкото Море и Северноатлантскиот Океан. Таквата станица ќе го олесни пасивното собирање информации од страна на Русија во согласност со доктрината за електронско војување: добивање податоци за непријателските комуникации, движења или опрема. Повеќето од овие инсталации беа демонтирани по завршувањето на Студената војна. Сепак, во последниве години некои земји продолжија со нивната изградба, на пример Куба. Калининградскиот регион, како енклава на Русија, има исклучителна стратешка вредност за Кремљ. Се наоѓа помеѓу Полска и Литванија, што ѝ овозможува на Москва да создава воен притисок, да го контролира Балтичкото Море и да им се заканува на земјите од НАТО. Калининградскиот регион е одделен од проруската сателитска држава Белорусија само со тесен појас земја помеѓу Полска и Литванија, познат како „Сувалски коридор“. Евентуалното окупирање на овој коридор од страна на Русија е едно од клучните сценарија во военото планирање на НАТО. Таквата операција би можела да ги прекине копнените врски на балтичките држави со другите членки на Алијансата, што претставува сериозен ризик за нивната безбедност. Калининградскиот регион долго време е зона на активна милитаризација. Русија тука распореди комплекси Искандер, способни да носат нуклеарни боеви глави, како и крајбрежни системи за ракетна одбрана, системи за воздушна одбрана С-400 и значајна флота. Оваа концентрација на воени средства го претвора регионот во постојан извор на тензии. Изградбата на нова радио-разузнавачка станица во Калининградската област од страна на Русија е уште една фаза во долгогодишната политика на Кремљ за милитаризација и ескалација на тензии. Овој потег не е изолиран, туку се вклопува во поширокиот контекст на систематското градење на воени капацитети што се случува во контекст на руската инвазија на Украина во големи размери и нејзината непријателска реторика кон Западот. Новата станица, која е способна да ги пресретнува радио комуникациите на НАТО и да спроведува електронски разузнавачки податоци, значително ја зголемува заканата за безбедноста на балтичките држави и цела Источна Европа. Таа ја покажува подготвеноста на Русија за понатамошни хибридни и, доколку е потребно, отворени воени операции, бидејќи му овозможува на Кремљ да собира информации за непријателските комуникации, движења и опрема.
Во исто време, според Блумберг, Литванија, Латвија, Естонија и Финска испратија писмо до Меѓународната телекомуникациска унија (ITU) за зголемените пречки во радио-навигацијата. Во него се забележува „зголемување на тешкотиите со сигналот во воздушниот сообраќај и другите критични системи“. Литванија конкретно ја обвини Русија за оркестрирање на нагло зголемување на GPS блокирањето кон крајот на јули 2025 година, што доведе до 22-кратно зголемување на ваквите инциденти во земјата од јули 2024 година. Во Естонија, 85% од летовите наишле на прекини на сигналот, а грешките во координатите стануваат сè почести. Балтичките држави, Финска, Шведска и Полска, исто така, изразија загриженост во врска со можностите на Русија за електронско војување (EW). Руското блокирање на EW значително влијаеше на летовите во балтичките држави, Полска и Финска, особено на почетокот на 2024 година. Особено, се верува дека Русија го попречила сателитскиот сигнал на авион на RAF во кој се наоѓал тогашниот министер за одбрана Грант Шапс, неговиот тим и некои новинари кои се враќале во Велика Британија од Полска во март 2024 година.
Москва ги користи лекциите научени од војната во Украина за да ги тестира навигациските и комуникациските системи на земјите-членки на НАТО за слабости. Ова ѝ овозможува да го процени нивото на подготвеност на Алијансата за електронско војување. За ефикасно спротивставување на хибридните напади на Русија, владите на НАТО мора да преминат од обична осуда кон решителна и координирана акција, демонстрирајќи консолидиран став. Особено, да воведат лични санкции против руски воени и цивилни лица, како и компании вклучени во производството и распоредувањето на системи за електронско војување. Земјите-членки на НАТО треба да развијат јасни протоколи што ќе дефинираат под кои услови GPS блокирањето нема да се смета за „одвлекување на вниманието“, туку насочена агресија, што бара остар одговор. Земјите-членки на НАТО треба да распоредат свои моќни системи за електронско војување во граничните области за да можат да одговорат на руското блокирање со слични мерки. Меѓународната унија за телекомуникации (ITU) треба да воведе построги санкции против Русија за намерно блокирање на сигналите што ја загрозуваат безбедноста на цивилите.
