Дали Франција ја очекува „жешка политичка есен“ и нови избори? Падот на владата би можел да има влијание и врз остатокот од Европа

Францускиот премиер Франсоа Баиро закажа гласање за доверба за 8 септември, бидејќи неговата малцинска влада бара парламентарна поддршка за намалување на буџетот од 43,8 милијарди евра. Доколку не обезбеди мнозинство во парламентот, Франција ќе добие нов премиер по петти пат за само 20 месеци.

Со оглед на тоа што три опозициски партии објавија дека ќе гласаат против него, јасно е дека Франција ја очекува „жешка есен“.

Баиру го објави гласањето за доверба пред една недела, велејќи дека тоа ќе покаже дали другите партии се навистина подготвени да го поддржат неговиот предлог за намалување на владиниот дефицит.

Со ова, францускиот премиер сака да обезбеди поддршка за буџет кој предвидува големи мерки за штедење, што предизвика широко отфрлање во Франција. Малцинската влада предвиде дека ќе заштеди 44 милијарди евра. Целта е дефицитот да се намали на 4,6 проценти од бруто домашниот производ. А тоа би било далеку од договорените критериуми во Европската Унија. Симболот на овие мерки е укинувањето на два празника.

Бајру се осмели да преземе чекор што не само што ја загрозува неговата политичка кариера. Доколку премиерот не успее, претседателот Емануел Макрон ќе мора да најде нов шеф на владата по четврти пат за 600 дена. Тројцата претходни премиери, Елизабет Борн, Габриел Атал, Мишел Барние, ја држеа функцијата многу кратко време, што се случи само за време на најголемите кризи на Третата Република, пишува ДВ.

На почетокот на триесеттите години од минатиот век, Франција беше лошо погодена од светската економска криза. Владите доаѓаа и си одеа, премиерите паѓаа на месечна основа. Франција имаше шест премиери помеѓу 1932 и 1933 година. Тоа беше знак на политичка парализа. Причината беше секогаш иста, расправија околу буџетот. Утврдувањето на државниот буџет е единствена надлежност на парламентот.

Ниту еден предложен план, од зголемување на даноците, намалување на трошоците, специјални мерки, не можеше да ги убеди повеќето пратеници. Така, државниот буџет стана камен на сопнување што ја поткопа вербата во демократијата.

Димелата со која се соочува Бајру

Деведесет години подоцна, некои работи изгледаат како да се видени и претходно. Франција е презадолжена со 3000 милијарди евра, а каматата голта десетици милијарди во буџетот секоја година. Брисел предупредува дека мора да се штедат, а финансиските пазари ја гледаат француската финансиска политика со недоверба.

Берзата ја следеше веста за потегот на францускиот премиер со пад на девизниот курс и зголемување на каматните стапки за државните обврзници. Овој месец тие го надминаа нивото на грчките. Без кредибилен план за консолидирање на финансиите, Париз би можел да види намалување на кредитниот рејтинг од страна на агенциите за рејтинг.

Владата комбинира намалување на субвенциите, забавување на растот на социјалните трошоци и умерено зголемување на даноците за најбогатите. Таа умерена мешавина од мерки за штедење одамна ја предлагаат економистите. Но, проблемот не е во мерките, туку во парламентот.

Од парламентарните избори во 2024 година, владата нема апсолутно мнозинство во парламентот. Постојат три големи блока – ултрадесничарскиот Национален сојуз, центарот што го поддржува претседателот и левичарскиот сојуз.

Националниот сојуз отворено се залага за нови избори.

„Ќе гласаме против премиерот. Само распуштањето на парламентот би им дало шанса на Французите да одлучат за својата иднина“, напиша на платформата Марин Ле Пен, која, според судската одлука, повеќе не може да се кандидира за функција. Наместо штедење, Националниот сојуз предлага инвестиции во полицијата, армијата, како и зајакнување на куповната моќ, кои би се финансирале со ново задолжување.

А левата опозиција смета дека Бајру има погрешен пристап. Екстремната левица собрана во партијата „Неосвоена француска партија“ планира протестна акција слична на генерален штрајк за 10 септември. Но, зелените, комунистите и социјалистите во меѓувреме исклучуваат каква било поддршка за премиерот, па затоа мнозинството за Бајру не е на повидок.

Дури и во конзервативниот блок, буџетот е контроверзен. Ксавиер Бертран, претседател на регионот О де Франс, предупреди дека најавените мерки би можеле непропорционално да ја оптоварат средната класа. Тој би додал дека премногу строгиот курс на штедење нема да ги реши буџетските проблеми и ќе ја зајакне Националната алијанса, која и онака води на анкетите.

Француската влада предупредува на можна интервенција од ММФ

Владата се обидува да ја добие довербата на мнозинството, а истовремено предупредува на последиците од неуспехот. Министерот за финансии Ерик Ломбар изјави за француското радио дека владата не сака политика на страв, но дека ризикот е реален и дека во најлош случај би можел да интервенира и Меѓународниот монетарен фонд.

„Наша одговорност е да ја одржиме довербата на пазарот. Се движиме во вистинската насока“, рече Ломбар, предупредувајќи во исто време за товарот на каматата и дека Франција веќе може да биде оптоварена со повеќе камати од Италија.

За следната година, министерот најави „фер буџет за рехабилитација“. Планирано е да се заштедат 44 милијарди евра. Лампер рече дека најсилните ќе мора да придонесат најмногу, за населението да види дека штедењето е спроведено праведно.

Премиерот Бајру е во незгодна ситуација. Без драстични мерки, тие ќе ја изгубат довербата на финансискиот пазар. А за драстични мерки, тој нема да може да обезбеди парламентарно мнозинство при гласањето за буџетот за следната година. Затоа, прашањето за довербата е всушност облог за стабилноста на целиот систем.

Доколку премиерот не успее на 8 септември, претседателот Макрон, кој ги поддржува мерките за штедење, ќе мора да донесе тешки одлуки. Дали треба повторно да распише парламентарни избори по само една година, да формира експертска влада или да избере премиер од друга партија?

Меѓу опциите се споменува и дека би можел, година и пол пред крајот на мандатот, да распише претседателски избори и со тоа да отвори пат за целосна промена на власта.