Кремљ го гаси интернетот за да ги спречи дроновите – цивилите ја плаќаат цената

Како што украинските дронови се движат сѐ подлабоко во руската територија, Кремљ одговара со нешто што најбрзо стига до сите: копчето „off“ на мобилните мрежи. Локализирани прекини — од неколку часа до недели — се воведуваат околу воени објекти и индустриски погони, со аргумент дека Киев ги насочува беспилотните летала преку мобилниот сигнал. Во пракса, „одбраната“ изгледа вака: не работат каси, градски автобуси не валидираат билети, доставувачи не можат да мапираат адреси, а фирмите и јавните служби влегуваат во аналоген режим.

Летово, бројот на прекини во преносот на мобилни податоци експлодира: околу 2.000 случаи во јули и август — повеќе од тројно во однос на јуни, според руски организации за дигитални права во егзил. „Војната конечно стигна во Русија,“ вели еден од нивните претставници. Сликата се потврдува на терен: Нишњеновгородската област, богата со стратешки фабрики 400 километри источно од Москва, имаше делумни прекини и по повеќе од два месеца, додека ударите со дронови станаа почести.

Прекинувањето на интернетот има и цена која не се гледа на радар. Проценките за економската штета велат дека еден час „замрачување“ ја чини Русија стотици милиони долари на национално ниво и десетици милиони само во Москва. Тоа се надоврзува врз веќе оптоварената воена економија: синџири на снабдување под санкции, рекордно високи каматни стапки и растечки ризик за бизнисот кој мора да планира и „офлајн“ резерви. Дотаму што државната телевизија им дава упатства на гледачите како да користат „аналогни“ решенија за плаќање преку блиско поле, како да е 2010, а не 2025 година.

Зошто токму гасење на мрежата? Насочувањето на комерцијални дронови често се потпира на мобилен сигнал, GPS корекции и далечински линкови. Кога ќе ги „исклучите“, ја отежнувате прецизноста — но не ја елиминирате заканата: инерцијалните системи, пред-програмираните рути и мешани радио-линкови ги прават ударите возможни и без совршено покритие. Тука почнува играта на исцрпување: секој час без интернет може да спречи една летечка закана, но парализира илјадници мали економии во станови, продавници и болници.

Парадоксот е непријатен и политички: државата вели дека ги брани „стратешките цели“, но истовремено им го кратокружува секојдневието на граѓаните. Гувернери се извинуваат на VK и објаснуваат дека „областите со слаб сигнал се големи и зафаќаат станбени квартови“. Паралелно, државата испраќа порака дека урбаните центри се во „сива зона“ — доволно мирни за нормален живот, доволно важни за да им се гаси мрежата при секоја закана.

Како и со дроновите, и тука решението е слоевито, а не брутално: подобри локални средства за против-дрон (електронско заглушување на тактички ниво, евтини кинетички пресретнувачи, радарско-оптички „мрежи“) наместо широки дигитални блекаути што ја казнуваат економијата. Сè додека одбраната се мери во исклучени антени, а не во прецизни, евтини антимерки, секој нов напад ќе значи повторно гасење — и уште една невидлива сметка за општеството што се обидува да живее и работи „офлајн“.