Жртви, повредени, заболени, изгорени шуми и возила — кој ќе ја изгаси Македонија?

Животи загубени, повредени тела, душа полна чад, народ и градови што се дават во отровен воздух и довербата на граѓаните што се распукнува. Комбинацијата на екстремни климатски услови, институционалната неодговорност и човечкиот менталитет предизвикаа низа пожари и палења што ја проширија штетата многу далеку од огнените фронтови — во здравјето, во животната средина, во економијата и во јавниот мир. Ако државата не преземе итни и системски мерки, овие трагедии ќе станат нормалност, а цената ќе ја плаќа целото општество. Напоменуваме, оваа анализа се однесува на периодот од моментот на преземањето на апсолутната власта во државата од страна на ВМРО-ДПМНЕ до денес.

Клучни пожари и палења — хронолошки преглед со последици:

• Јули–август 2024, национално: Рекордни шумски пожари со над 85.000 хектари изгорена површина; уништени шуми, биодиверзитет и туристички капацитети; сериозно загадување на воздухот.
• 23 октомври 2024, Штип: Намерно палење на автомобил на новинар; симболичен напад врз слободата на медиумите; создаден страв и чувство на несигурност.
• 16 март 2025, Кочани („Pulse“): Пожар во ноќен клуб со 62 загинати и над 150 повредени; најголемата цивилна трагедија со пожар во поновата историја; откриени слабости во инспекциски надзори и регулативи за јавни простори.
• Јули–август 2025, Нов бран шумски пожари со повторна голема материјална и еколошка штета; исцрпување на пожарникарските ресурси и ризик по локалните економии.
• 6–9 септември 2025, Виница (фабрика „Винчини“): Голем индустриски пожар со 12 повредени работници; сериозни материјални штети и нарушување на производствените линии.
• Септември 2025, Скопје (депонии „Дрисла“ и „Вардариште“): Подолготрајни пожари со огромно загадување; граѓани пријавуваат здравствени симптоми; институциите повторно без долгорочно решение.
• Јули 2024 – септември 2025, низ цела држава: Според медиумските извештаи, 60–80 запалени автомобили; економска загуба за граѓаните и чувство на правна несигурност и згрозена безбедност.

ЗОШТО НЕМА НИ ИТНИ НИ СИСТЕМСКИ МЕРКИ?

Експертите и стручните организации постојано укажуваат дека за да се прекине циклусот на трагедии и за да се намалат последиците потребни се реформи кои навистина ќе го променат начинот на кој државата и општеството пристапуваат кон пожарите и штетата.

Неопходна е засилена законска регулатива и строги стандарди за објекти со јавен пристап, како што се обавезни системи за заштита (евакуација, аларми, излези, рејтинзи на отпорност на пожар).

Државата мора да се откаже од други трошења и итно да вложи во набавка на модерна опрема за гаснење, авионски/хеликоптерски интервенции кога е потребно, опрема за дронско предупредување, како и обука на стручен кадар.

За прекршителите мора да се воведат истраги и ефикасни казни за намерни палења, за кршење на правилата за градежништво и безбедносните стандарди. И најважно, мора да се унапреди мониторингот на квалитетот на воздухот, почвата и водите, навремено да се информираат граѓаните за опасностите и начините на заштита и да се зајакнат мерките за пријавување на прекршувања и учество на граѓаните во контролата.

Рекордната површина изгорени шуми од летото 2024 нека бидат алармот што не ја освести државата, март 2025 нека биде незаборавниот доказ дека кога не се слуша алармот следи трагедија, а септември 2025 нека ја освести државата дека ако ништо не се преземе сега — плаќањето со жртви ќе биде уште повисоко. Македонија не смее да гори повеќе. Промена мора да дојде — веднаш и системски.