Skip to content
Лондон и Вашингтон ја заковаа енергијата како геополитички јазол и индустриска шанса: при државната посета на претседателот Доналд Трамп, двете влади ќе потпишат „Атлантско партнерство за напредна нуклеарна енергија“ со цел драматично да се забрзаат инвестициите, лиценцирањето и изградбата на нови централи. Владините формулации се необично амбициозни: „златна доба на нуклеарната енергија“ што би требало да донесе пониски сметки, илјадници работни места и поголема енергетска безбедност, поткрепени со регулаторна соработка за меѓусебно признавање на безбедносни проверки и побрзо одобрување на реактори во двете земји.
Од конкретните проекти, највидлива е иницијативата на Centrica и американската X-energy: до 12 напредни модуларни реактори Xe-100 во Хартлпул, со агрегирана моќност до 960 MW — доволно за околу 1,5 милиони домаќинства — и до 2.500 локални работни места. Планот следи по најавеното гаснење на старите блокови во Хартлпул до 2028 и се вкопува во стратегијата на Обединетото Кралство да создаде нова нуклеарна флота покрај Sizewell C. Дел од медиумите и индустриски извори веќе наведуваат дека пошироката програма (вклучително и сродни проекти со Holtec/EDF и други SMR иницијативи) може да мобилизира десетици милијарди фунти, со проценки до ~£40 милијарди на национално ниво.
Договорот не е само листа на комерцијални намери, туку и техничка инфраструктура: од синхронизација на регулаторните процеси (за да се скрати хронично долгото лиценцирање) до договори за гориво и сигнал дека Велика Британија и САД ќе го намалуваат ослонувањето на руските нуклеарни материјали. Во пакетот се спомнуваат и американски регулаторни чекори кон одобрување на британските Rolls-Royce SMR, како и проширена улога на Urenco за снабдување со напредно ниско збогатено ураниумско гориво за американскиот пазар. Поентата е јасна: забрзан циклус „дизајн–лиценца–изградба–експлоатација“, со пониски премии за ризик за приватниот капитал.
Политичката сцена и протоколот ѝ даваат тежина на содржината. Трамп пристигнува на дводневна државна посета со целосни кралски почести во Виндзор, вклучително и прием кај кралот Чарлс III и кралицата Камила, додека со премиерот Кир Стармер ќе ги парафира енергетските и технолошките пакети. Реткоста на „втора“ државна посета за еден американски претседател и намерно раскошниот кралски протокол ја рамкираат поентата на Лондон: надвор од дневната политика, Велика Британија и САД ја сведуваат енергијата на прашање на заедничка конкурентност, индустриска политика и безбедност.
Иако ветувањата се големи, остануваат бариери: локалното прифаќање и теренските дозволи, логистиката на веригите за снабдување, кадровите за „новата нуклеарна“ и – над сè – финансиската архитектура што треба да ја претвори јавната поддршка во предвидливи парични текови за градба. Затоа „Атлантското партнерство“ ќе се мери според брзината со која првите јазли, како Хартлпул, ќе стигнат до лопатa во земја и според тоа дали регулаторната кратенка навистина ќе скрати години, а не само говори. Ако тоа се случи, Обединетото Кралство би ја заменило случајната „нуклеарна ренесанса“ со стабилен градежен ритам што ќе ја амортизира цената на струјата и ќе ја намали зависноста од увоз и фосилни скокови.