Skip to content
Машините замолкнаа на истокот. За осум месеци, клуч на врата – најмалку десет конфекции. Тоа е проценката што ја дава Ангел Димитров од Организацијата на работодавачи, со навестување дека линијата на затворања оди долж Штип, Свети Николе, Кочани, Делчево – срцевината на македонскиот конфекциски појас. Причината, велат луѓето од индустријата, е прозаична и сурова: странските партнери ги кратат порачките, а помалите налози што доаѓаат ги избегнуваат азиските гиганти, па завршуваат кај нас – но тоа ретко е доволно да се одржи сменски ритам, камоли инвестиција. Во секторот, според Димитров, денес работат околу 25 илјади луѓе, далеку од некогашните 65 илјади; трендот е надолeн, а дополнителен минус од околу 5 илјади работни места не се исклучува.
Оваа локална приказна има глобални корени. Германската економија, наш главен пазар за облека и текстил, влегува во година со пад на извозот и нагласено влошена трговска клима. Целата азимутална карта се помести: повисоки трошоци дома, протекционизам надвор, тесни маржи – и сето тоа на пазари каде што купувачите се поценовно чувствителни од порано. Во исто време, поради американските царини дел од кинеските стоки се пренасочуваат токму кон Германија; увозот од Кина во првите седум месеци од 2025 расте двоцифрено, а категоријата „облека“ е меѓу најдинамичните. Кога навлегуваат поевтини производи во истата продажна мрежа, договорите со европските нарачатели се стегаат – на сметка на подизведувачите во Балканскиот полукруг. Таа глобална алгебра се пресметува во наши сменски листи.
Податоците за производството веќе ја бележат болката. Индексите за текстилната преработувачка индустрија паднаа на почетокот на годината, а повеќемесечната линија на активност е под нивото од лани. Кога фабричките капацитети работат непотполно, први заминуваат постарите вработени со пензија; сопствениците ретко вработуваат нови, затоа што циклусот на обука е скап, а уверувањето дека ќе има работа „по Нова година“ е премногу несигурно. На терен тоа изгледа како „немаме точен број, но сите велат дека се затвора“, а во статистиката – како инерција надолу што се храни сама од себе.
Структурната слабост е стара, а не само тековна: моделот „лоун“ (CMT) – шиење за туѓ бренд со туѓ дизајн, туѓи материјали и туѓа маржа – не остава амортизери. Германија со години е најголем партнер за нашите текстилни и конфекциски извози; кога тој пазар ќе кивне, нашите фабрики добиваат треска. И токму затоа што продаваме работни часови, а не сопствен производ, секое зголемување на домашните трошоци – енергија, плати, социјални давачки – директно ја јаде искрцаната маржа. Во последниве години минималната плата растеше побрзо од продуктивноста, па дел од конфекциите отворено признаваат дека станале непрофитабилни на старите договори.
