Skip to content
Егејот—Белото Море ја отвори дланката и пушти дел од своите тајни. За првпат по повеќе од еден век, грчки нуркачи изнесоа на површината артефакти од „ХМХС Британик“, сестринскиот брод на „Титаник“, кој како болнички брод потона во Првата светска војна кај Кеа. Меѓу извлечените предмети се ѕвоното од палубата за набљудување, навигациско светло, двоглед за патници, керамички плочки од турска бања, посребрени послужавници од прва класа и порцелански мијалник од втора класа, потврди грчкото Министерство за култура. По конзервација, реликвиите ќе бидат дел од постојаната поставка на новиот Национален музеј на подводни антиквитети во Пиреја (Атина).
Операцијата, организирана од британскиот историчар Сајмон Милс (Фондација „Британик“), се одвивала во мај со тим од 11 професионални нуркачи опремени со системи за дишење со затворен круг, кои слегувале до околу 120 метри—длабочина на која струите и видливоста ги прават секоја минута и секој потег ризични. Дел од планираните предмети не можеле да се извадат поради оштетувања и недостапност, но ѕвоното, светилката и дел од луксузните елементи на ентериерот се веќе во лабораторија.
Историската линија е добро позната, но секој нов артефакт ѝ дава свежа тежина. „Британик“, трет од класата „Олимпик“ на „White Star Line“, беше лансиран во 1914 година како патнички брод, а наскоро преадаптиран како болнички. На 16/21 ноември 1916 година (грчките извори наведуваат 21 ноември), пловејќи кон Лемнос, налета на германска мина кај Кеа и потона за помалку од еден час. Од повеќе од 1.060 души на бродот, загинаа 30, дел кога спасувачки чамци беа вовлечени во пропелерите што сè уште се вртеа.
Веста дека предметите ќе бидат изложени во подводен музеј е повеќе од куриозитет: тоа е промена во начинот на кој наследството се чува и раскажува. Подводен музеј значи да се види бродот и неговата приказна во контекст—не само како колекција на витрини, туку како сцена во која морето е соавтор. И токму затоа ѕвоното, навигациската светилка и двогледот не се само реткости од метал и стакло; тие се докази за технологија, организација и човечки животи на еден гигант за кој историјата, долго време, зборуваше преку неговата попозната „сестра“.
Операцијата на извлекување, во време кога подводната археологија сè почесто жонглира меѓу наука и атракција, поставува и прашања што ќе треба да добијат институционални одговори: темпо и методологија на конзервација, јавен пристап до податоците и балансирање меѓу научниот интерес и туристичката експлоатација. Но првата лекција е веќе во нашите раце—и на нашите очи—дека дното на морето не е крај на приказната, туку нејзина продлабочена верзија.
