Skip to content
Во пресрет на локалните избори на 19 октомври, Струга повторно е турната на масата како жетон, а не како град со луѓе, проблеми и надежи. Наместо натпревар на визии, јавноста сведочи на шифрирани пораки, меѓупартиски подметнувања и обвинувања за „сценарија“ што треба да пресечат кој кому ќе му служи за победа, а не кој кому ќе му служи за подобар живот. Доволно е да се погледне последната лавина реакции за да се разбере дека еден град, со тешка инфраструктурна и еколошка агенда, е претворен во валута за краткорочни политички профити.
ВЛЕН јавно ја обвини ДУИ дека е подготвена „да ја продаде Струга“ во договор со Левица, преку настап на „изненадувачки кандидат“ кој би требало да ги распарчи гласовите на македонскиот блок и да го спречи изборот на нивниот кандидат Менди Ќира уште во првиот круг. Во реакцијата се посочува поранешниот министер за правда Кренар Лога и раководството на Левица, со тврдење дека на терен „се крои срамен план“ кој им служи на опортунистички, а не на програми и вредност.
Левица возврати на сосема друг фронт, напаѓајќи го премиерот Христијан Мицкоски дека „капиулирал“ пред етничко-политички притисок и дека наводно „кренал раце“ од Западна Македонија, бидејќи отворено калкулира со поддршка за партнери во Тетово, Гостивар и Струга наместо да понуди сопствени, конкурентни решенија. Со порака дека „Македонија не е партиски или етнички пазар за размена на општини и функции“, Левица го рамкира наративот како морална битка за легитимитет на изборот во овие општини.
Сликата, гледана низ поширок објектив, не е ни едноставна ни нова. Пред почетокот на кампањата, медиумските извештаи веќе бележат серија обвинувања за „тајни сценарија и коалиции“ во западните општини, токму таму каде што симболиката на победата често вреди повеќе од програмата. Наместо јавни договори и отворени платформи, се шепоти за инженеринг на гласачкото тело и за потрошувачка математика на коалиции што се склопуваат зад затворени врати. Тоновите од овој тренд ги бележи и прегледот на Deutsche Welle, кој го фаќа моментот во кој политичките пораки повеќе се бранови на сомнеж отколку понуди за управување.
Клучниот контекст што многумина намерно го заобиколуваат е изборниот механизам. Градоначалник се избира со мнозинство; ако никој не ја мине летвичката во првиот круг, следи втор круг меѓу првите двајца. Во таков систем, „стратешки“ кандидат — било како „изненадување“, било како „протестен“ избор — не е само симболика: тој ја менува геометријата на вториот круг, преговарачката моќ и конечната распределба на влијание. Тоа е математика дозволена со закон, но опасна за довербата кога се прави без објаснување, наспроти јавен, програмски договор.
А реалните теми на Струга? Тие ретко стигнуваат на насловни. Сообраќај со сезонски колапс, притисок врз јавните услуги, канализациски и езерски еколошки ризици, урбанистички импровизации и хронично ниска изведба на капитални проекти. Наместо одговори, граѓаните добиваат калкулации: кој кому ќе „позajми“ гласови, кој кому ќе „пушти“ кандидат, кој во втор круг ќе стане „потпора“ за моќ — како да станува збор за трговија со општини, а не за доверена власт. Во таква магла, секое театрално соопштение служи повеќе за мобилизација на сопствениот табор, отколку за убедување на неопределените.
Политичкото пазарење може да биде легитимно кога е транспарентно: предлог-коалиции, програмски мостови, рокови и мерливи обврски. Наместо тоа, се нудат апсурдни ултиматуми и уцени со „идентитетски“ етикети, додека неусогласените пораки ја кријат суштината — дека секоја партија сака да биде клучар на исходот во Струга, но малкумина сакаат да сносат одговорност за четиригодишно управување. Кога ВЛЕН тврди дека ДУИ крои тајни зделки со Левица, а Левица обвинува дека премиерот тргува со општини, јавноста има право да праша за доказите, за содржината на наводните зделки и за програмските линии што би ги оправдале тие потези. Дотогаш, политичката врева треба да се чита како притисок врз преговарачките маси — не како гаранција дека утре ќе има подобар јавен превоз, почист крајбрежен појас или посериозен буџет за култура.
Струга не е шаховска фигура. Таа е жив град кој заслужува чесно натпреварување: јасни проекти за езерото и Дрим, урбанизам без импровизации, мерливи цели за јавната чистота и реконструкција на мрежите, транспарентни договори и извештаи за напредок на секои шест месеци. Ако партиите навистина веруваат дека можат да владеат во име на граѓаните, нека престанат да ги третираат граѓаните како бројки во туѓа комбинација. Во противно, и победата ќе биде празна — а четири години брзо ќе минат во нова рунда на истите изморени „сценарија“.
