Skip to content
Претседателот на Хрватска, Зоран Милановиќ, од седиштето на ОН во Њујорк испрати јасна порака дека Палестина треба да биде призната и дека Загреб треба да се придружи на земјите што веќе ја формализираа палестинската државност. „Палестина треба да се признае, тоа треба да го направи и Хрватска. Кога тоа ќе се случи зависи од предлогот што ќе дојде од Владата во Собранието, јас ќе го поддржам,“ изјави Милановиќ по учеството на Меѓународната конференција за мирно решение на палестинското прашање и спроведување на решението за две држави. Тој додаде дека Хрватска се согласила со заклучоците и ја поддржала декларацијата усвоена на сесијата свикана по иницијатива на Франција и Саудиска Арабија.
Милановиќ ја постави тезата дека признавањето не е „награда“ за Палестинците, туку исправување на историска неправда и остварување право загарантирано со меѓународни акти. „Тоа не е никаква награда или концесија за Палестинците, тоа е нивно право. Тоа право произлегува од Резолуцијата 181 од ноември 1947 година. Палестина одамна требаше да има своја држава,“ рече тој, повикувајќи да се гледа „целата трагедија на палестинскиот народ“ во контекст на настаните во изминатиот век.
Во оценката за можните ефекти од новиот бран признавања, особено по најавата на францускиот претседател Емануел Макрон, Милановиќ беше скептичен дека тоа веднаш ќе го промени однесувањето на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху, кој претходно изјави дека „палестинска држава нема да се случи“. „Израел ќе продолжи да убива, тоа е убиствен режим кој заклучил дека може да го прави тоа додека има заштитник,“ оцени хрватскиот претседател, притоа наведувајќи дека од говорот на американскиот претседател Доналд Трамп „не очекува ништо“, бидејќи, како што рече, е јасно дека ќе биде против признавање на Палестина.
Милановиќ даде и контроверзна историска интерпретација за настанокот на Хамас, според која движењето „е плод на израелските тајни служби“ создадено за да се потисне Фатах и легитимитетот на Јасер Арафат меѓу Палестинците, правејќи споредба со поддршката на мудџахедините од страна на одредени американски администрации. Неговите зборови следуваат по усвојувањето на њујоршката декларација, која за првпат со јасен јазик ги осуди и нападите на Хамас од 7 октомври 2023 и израелските воени операции во Газа што доведоа до цивилни жртви и хуманитарна катастрофа.
Хрватска, според кабинетот на претседателот, се приклучила на завршниот документ на 5 септември по упатство од шефот на државата, со што се согласила и Владата. Декларацијата го става акцентот на политичкото, а не военото решение, ја повикува меѓународната заедница да го обнови процесот за две држави во меѓународно признати граници и да обезбеди гаранции за безбедност на двете страни. Во таквата рамка, Милановиќ инсистира дека Хрватска треба јасно да застане зад признавањето како чин на принципиелност и меѓународноправна конзистентност, додека практичните чекори – според уставната процедура – ќе зависат од Владата и парламентот во Загреб.
Тоналитетот на пораката од Њујорк го позиционира хрватскиот претседател меѓу гласовите во Европа кои аргументираат дека без дипломатска валоризација на палестинската државност, безбедносните мерки остануваат крута рамка без перспектива за траен мир. Во отсуство на јасно дефиниран пат од израелската страна, и со поларизирани ставови во западниот сојуз, повикот на Милановиќ ја поставува дилемата на маса: дали признавањето да биде катализатор за политички процес, или да почека како награда на неговиот крај. За Хрватска, како што сугерира шефот на државата, моментот за одлука доаѓа – и ќе биде тест за тоа како Загреб ја чита сопствената улога во една од најтешките меѓународни кризи на нашето време.