Лагард во Стразбур: „Секоја шема за руските средства мора да е по меѓународно право“

Претседателката на ЕЦБ, Кристин Лагард, пред европратениците во Стразбур ја подвлече правната рамка како апсолутен услов во расправата за користење дел од замрзнатите руски средства за Украина. „Секоја предложена шема мора да биде во согласност со меѓународното право,“ порача таа, додавајќи дека секој чекор мора да ја штити веродостојноста на еврото и финансиската стабилност. Во ЕУ се проценува дека околу 210 милијарди евра руски државни средства се имобилизирани во Европа, најголем дел во белгиски Euroclear, а лидерите тестираат правно одржливи модели – вклучително и опцијата приходите/профитите од управувањето со тие средства да се насочат кон посебен инструмент за Украина (во јавноста означуван и како „reparations loan“).

Лагард паралелно го отвори и геоекономскиот агол: „Светот е во транзиција… и ниедна валута нема загарантирана глобална позиција – таа мора да се заработи.“ Според неа, постои ‘уникатна можност’ да се зајакне меѓународната улога на еврото, што би значело пониски трошоци на задолжување и помала изложеност на валутна нестабилност за домаќинствата, фирмите и владите во еврозоната. Но „домашната задача“ е суштинска: целосување на Единствениот пазар, подлабоки и интегрирани пазарите на капитал со амбициозен роковник, зајакнување на довербата во институциите (вклучително и независноста на централните банки), отворена трговија со нови договори, како и финализирање на дигиталното евро и создавање безбеден, ликвиден базен на заеднички долг на ЕУ преку заедничко финансирање јавни добра (како одбраната). „Еврото може да стане глобално сидро на доверба – но визијата бара реформска испорака,“ заклучи таа.

Контекстот околу руските средства останува комплексен: директна конфискација би отворила сериозни правни ризици, па затоа институциите во Брисел истражуваат шеми што не ја нарушуваат меѓународната законитост, туку се потпираат на приходите што ги генерира управувањето со имобилизираните средства кај клириншките куќи – со цел да се поддржи Киев без да се наруши довербата на инвеститорите. Москва, пак, веќе предупреди дека ваквите планови ги смета за „кражба“ со потенцијални одмазднички мерки и пошироки последици по довербата во европските финансиски пазари.

Пораката на ЕЦБ е двојна и практична. Прво, правниот интегритет на секој механизам за Украина не е декоративен, туку пресуден за репутацијата на еврото и за стабилноста на пазарите. Второ, стратегијата за ‘поглобално’ евро не се сведува на симболика: таа бара институционални решенија (капитал-пазарна унија, кредитно безбедни ЕУ-инструменти, трговски договори) и технолошка инфраструктура (дигитално евро, поефикасни прекугранични плаќања) што ќе ја намали зависноста од трети инфраструктури и ќе го зголеми користењето на еврото во меѓународната трговија и финансирање. Практично, тоа е пат кон „заработена“ глобална улога, со помалку трошоци за европските економии и повеќе отпорност на шокови.