Skip to content
Дали некогаш сте почувствувале дека „крвта ви се лади“ кога сте во стресна ситуација? Научниците од Универзитетот во Сасекс сега имаат визуелен доказ за тоа — со термални камери откриле дека температурата на носот значително паѓа кога човек е под стрес.
Во експеримент кој повеќе личи на тест за нерви отколку на лабораториска студија, новинарката на BBC, Викторија Гил, доброволно се подложила на овој експеримент. Психолозите ја замолиле без претходна подготовка да одржи петминутен говор пред тројца непознати и потоа да брои наназад во интервали од 17, додека камера го следела секој термален сигнал на нејзиното лице.
„Во моментот кога ја почувствував вознемиреноста и паниката, научниците забележаа дека мојот нос ја смени бојата – од жолт и црвен во студено сина нијанса,“ раскажува Гил.
Според истражувачите, тоа се случува затоа што стресот го пренасочува крвотокот – од површината на лицето кон очите и ушите, подготвувајќи го телото за реакција на потенцијална опасност.
Во студијата, спроведена врз 29 волонтери, кај сите била забележана слична реакција: температурата на носот се намалувала за три до шест степени, а кај неа – за два.
„Дури и луѓе кои се навикнати на јавни настапи покажуваат физиолошки знаци на стрес. Тој ‘пад на температурата’ на носот е сигурен биолошки маркер,“ објаснува проф. Џилијан Форестер, водечкиот истражувач.
Според научниците, овој метод може да биде револуционерен во истражувањето на стресот. Бидејќи не бара никакво физичко мерење или допир, тој може да се користи и кај бебиња, и кај лица што не можат да комуницираат, за да се следи нивната емоционална состојба.
„Должината на времето што ѝ е потребна на личноста да се ‘загрее’ повторно по стрес може да биде објективна мерка за тоа колку добро некој се справува со стресот,“ вели проф. Форестер.
„Ако опоравувањето е премногу бавно, тоа можеби укажува на поголем ризик од анксиозност или депресија.“
Интересно е што истражувачите ја тестираат оваа технологија и кај големи мајмуни во засолништа, како шимпанза и горили, кои често се спасени од трауматични околности.
Кога им пуштале видео снимки со играчки бебиња шимпанза, термалните камери покажале дека носевите на возрасните животни се затоплувале – знак дека се смириле и чувствувале позитивни емоции.
„Животните не можат да кажат како се чувствуваат, а често и ги кријат своите емоции,“ објаснува Маријан Пејсли од Универзитетот во Сасекс.
„Со овој метод можеме подобро да го разбереме нивниот стрес и да им помогнеме полесно да се прилагодат.“
Иако на прв поглед звучи едноставно, ова откритие има огромен потенцијал за применa во психолошката дијагностика, невронауката и грижата за менталното здравје.
Истражувачите веруваат дека „носовиот пад на температурата“ може да стане нова мерка за следење на емоционалната регулација – начин телото да ни каже дека нешто не е во ред, пред умот да го сфати тоа.
Или, како што вели Викторија Гил со доза на хумор:
„Можеби мојот мал научен стрес-тест нема да ја промени историјата, но барем можеби ќе помогне да се разбере како — и зошто — и луѓето, и шимпанзата, понекогаш навистина се ‘заледуваат’ од страв.“
