Skip to content
Технологија игнорирана речиси половина век добива своја голема шанса: во 2026 година ќе проработи првата комерцијална постројка за складирање енергија со течен воздух (LAES). Проектот, зад кој стои Highview Power, цели да стане рамноправна алтернатива на пумпната хидроакумулација и литиум-јонските батерии, со една клучна цел — помалку враќање на фосилни горива кога нема сонце и ветер.
Како „дише“ батерија од воздух
Принципот е едноставен:
Амбиенталниот воздух се прочистува и компресира до висок притисок.
Потоа се ладе преку повеќеканални разменувачи на топлина додека не стане течност.
Кога енергијата е потребна, течниот воздух се испумпува, испарува и ја врти турбината, а на крај повторно се враќа во атмосферата како обичен воздух.
Со поврат на топлината добиена при компресија, ефикасноста на циклусот се крева над 60% и се доближува до ~70%, што ја прави технологијата сериозен играч за долготрајно складирање.
Проектот во Карингтон: стабилизација во 2026, струја во 2027
Постројката крај Карингтон ќе се пушта во две фази:
Август 2026: старт на турбината за стабилизација на мрежата (без нето-испорака), за да се избегне често вклучување на гасни централи само за балансирање.
Во 2027: полно складирање и испорака на електрична енергија.
Капацитетот е 300 MWh, доволен за краткорочно „покривање“ на потребите на до 480.000 домаќинства при врвови на потрошувачка. Highview најавува и уште две постројки во ОК, плус проекти во Јапонија и Австралија; шкотската е планирана речиси 10 пати поголема (≈2,5 GWh). Логиката за скалирање е на нивна страна: компресорите и ладилниците се скапи, но резервоарите се релативно евтини.
Зошто сега? Затоа што мрежата станува „обновлива“
Светот првпат гледа како обновливата струја го надминува јагленот, но со тоа расте и проблемот на прекидна генерација. Решението е масивно складирање: кога има вишок — да се зачува; кога нема — да се отпушти. Токму тука LAES го бара своето место, покрај класиката пумпна хидро (≈160 GW глобален капацитет во 2021) и експресниот раст на мрежните батерии (од 1 GW во 2013 на >80 GW во 2023).
Економијата: тешка математика без јавна поддршка
Академските процени (MIT, Шејлин Цетеген) предупредуваат: без политичка поддршка и доволно волатилност на цените, раните години на LAES тешко носат принос. Но „cap-and-floor“ моделот на британската влада, кој гарантира минимален поврат на капитал, веќе им го олесни патот на инвеститорите — без нужно реален трошок за буџетот ако проектите заработуваат над минимумот.
Во споредба на нивoизиран трошок на складирање (LCOS), LAES може да падне до ≈45 $/MWh, наспроти ≈120 $/MWh кај пумпна хидро и ≈175 $/MWh кај литиум-јонски батерии — што го позиционира течниот воздух како конкурентно решение за големи и долги траења.
Ниту една технологија сама нема да ја држи мрежата стабилна во ерата на декарбонизацијата. Хидро е долговечна, но географски ограничена. Батериите се ефикасни и „поставливи секаде“, но животниот век е пократок. Течниот воздух додава карика која недостасува: голем обем, подолга автономија и лесно скалирање.
„Ги реконструираме сите мрежи глобално, според новата генерација извори,“ велат од Highview. Ако плановите се реализираат, 2026 ќе биде година кога воздухот — буквално — ќе почне да складира струја за миговите кога природата прави пауза.
