Skip to content
Мршојадците се познати како природни „санитари“ кои отстрануваат остатоци во екосистемот, но сега би можеле да добијат друга, сосема необична улога, чувари на музејски материјали.
Научниците кои ги проучуваат ретките брадести мршојадци (Gypaetus barbatus) во нивните гнезда откриле траги од човечкото минато и исклучително добро сочувани предмети од античко време.
Овие птици бројат само 309 парови за размножување во Европа денес, но во текот на 19 век тие живееле во голем дел од континентот, вклучувајќи ги и пештерите на Иберискиот Полуостров. На југот на Шпанија сè уште можете да ги најдете нивните напуштени гнезда, некои стари и до 130 години.
Бидејќи карпестите гребени се ограничен ресурс, грабливите птици често ги користат истите места за гнездење со генерации или дури векови. Браданите особено избирале пештери и карпи чија ладна и заштитена микроклима го спречува распаѓањето на материјалот. Ваквите услови овозможиле да се зачуваат коските со кои птиците се хранеле, а воедно ги учеле младите како да ги кршат и да ги јадат.
Со текот на времето, слоеви од материјал што птиците го донеле од околината биле депонирани во тие гнезда, еден вид природни архиви. Се покажало дека овие слоеви се извонредно добро зачувани и содржат вредни информации не само за исхраната на мршојадците, туку и за растенијата и животните што живееле во областа, па дури и за човечката историја.
Ткаенини и конци за завиткување јајца
Екологистот Антони Маргалида од шпанскиот Институт за истражување на дивеч и лов, кој редовно ги посетува преостанатите гнезда на косови, честопати наишол на ткаенина, конец и други материјали што птиците ги користат за да ги покријат своите јајца. Ова го довело до идејата дека мршојадците можеби собирале остатоци од човечки предмети со векови.
Со својот тим, Маргалида проучувал 12 напуштени гнезда во јужна Шпанија и внимателно ги анализирал нивните слоеви, откривајќи дека овие „семејни архиви“ се исклучително добро зачувани благодарение на цврстата структура и стабилните услови во пештерите.
Повеќето гнезда биле составени од коски од копитари, што дава увид во исхраната на птиците, но и во видовите што некогаш ги населувале овие области, дури и во средниот век.
Фрагменти од лушпи од јајца оставени од генерации мршојадци низ вековите биле пронајдени и во несилките. Бидејќи женките положуваат едно до две јајца годишно, овие фрагменти можат да се користат денес за токсиколошки анализи и откривање на нивоата на пестициди од минатите периоди, што е важно за зачувување на видот.
Сепак, најголемото изненадување биле човечките предмети: во едно гнездо, истражувачите пронашле неколку стари сандали направени од трева и гранчиња, меѓу нив и совршено зачувана сандала направена од трева еспарто стара околу 700 години. Во истото гнездо е пронајдено и украсено парче овча кожа старо 650 години, додека јаглеродните изотопски анализи покажале дека гнездото се користело пет века порано од она во близина.
Вредни биоиндикатори
Покрај тоа, откриени се и фрагменти од ткаена кошница стара 151 година, дрвен врв од стрела за самострел, дел од прашка направена од трева еспарто и бројни други траги од материјална култура.
Овие наоди потврдуваат дека луѓето во медитеранскиот дел од Иберискиот Полуостров користеле растителни влакна за изработка на предмети уште од епипалеолитот, пред околу 12.000 години.
Според истражувачите, брадестите мршојадци, кои собираат и коски и човечки артефакти во пештерите на северна Иберија, дале увид во животот на праисториските заедници што некогаш живееле таму. Затоа, тие се сметаат за вреден биоиндикатор за долгорочно следење на промените во екосистемите и за интердисциплинарни истражувања.
Овие птици, познати по разградувањето на коските со силна желудочна киселина и со тоа спречување на ширењето на болести, не само што ја чистат природата – тие се чини дека зачувуваат и делови од нашето минато, пишува Science Alert. Студијата е објавена во списанието Ecology.
