Skip to content
Четката за заби што ја допираш со уста секое утро и секоја вечер е минијатурен екосистем. Научниците велат дека во нејзините влакна можат да живеат од еден до дванаесет милиони бактерии и габи од стотици различни видови, заедно со вируси. Секојпат кога ја користиме, во влакната остануваат вода, плунка, клетки од внатрешноста на устата и ситни остатоци од храна – што за тие микроорганизми е храна, засолниште и влага. А потоа, двапати дневно, ние ја враќаме целата таа мешавина назад во устата.
Голем дел од тие микроби не се опасни. На четката нормално се лепат бактерии што веќе постојат во нашата уста и таму си живеат без да ни прават штета, па дури и некои кои ни помагаат да не се размножуваат поагресивни бактерии што предизвикуваат расипани заби. Но меѓу нив се наоѓаат и „патници на црно“ кои не би требало да бидат таму. Истражувачите пронашле на четки за заби бактерии што вообичаено се врзуваат со труење со храна или со инфекции на болнички оддели, како Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa и Klebsiella pneumoniae, како и габи од типот Candida што може да предизвикаат габични инфекции во устата. Овие не доаѓаат само од устата, туку и од рацете, од водата со која ја исплакнуваме четката и – особено важно – од просторот во кој ја чуваме. А тој простор, за повеќето луѓе, е бањата.
Бањата е проблем затоа што секое пуштање вода во тоалетот без подигната даска создава ситни капки што прскаат во воздухот и паѓаат на блиските површини. Тие микроскопски честички може да завршат и на четката. Затоа експертите советуваат четката да не стои веднаш до WC-школката и да не се собира во затворена пластична кутија додека е влажна, затоа што таквата влажна кутија создава услови за уште побрз раст на микроби. Наместо тоа, четката треба да стои исправено и да се суши на воздух.
Колку и да звучи вознемирувачки, стоматолозите и микробиолозите не повикуваат на паника, ниту мислат дека решението е стерилност по секоја цена. Но тие веќе со години предупредуваат дека најголемиот број луѓе ја потценуваат хигиената на самата четка, и дека постои едноставен сет навики што реално го намалува ризикот. Прво, четката треба добро да се исплакне со вода по миењето и да не се дели со никого, ниту со партнер. Второ, барем еднаш неделно може да се потопи главата на четката во антисептичка течност за плакнење уста (со средство против бактерии) околу пет до десет минути, а потоа повторно да се исплакне со чиста вода. Истражувањата покажуваат дека тоа значително ја намалува количината на бактерии што остануваат активни на влакната.
Постојат и поагресивни трикови кои кружат на интернет – микробиолозите ги тестирале и фен, и машинa за садови, и микробранова печка, па дури и оставaње на четката во чаша со жесток алкохол. Микробрановата печка, велат тие, е ефикасна против бактериите, но може да ја стопи или оштети главата и влакната, што ја прави четката бескорисна. Потопување во оцетен раствор со 1 процент киселост исто така силно ги сече бактериите, но остава вкус што не му се допаѓа на секого. Важно предупредување е дека не треба да се оди во крајности со средства како белило (варикина), затоа што агресивните хемикалии можат да завршат во устата и да направат повеќе штета отколку корист.
Еден понов правец оди во спротивна насока: наместо да се уништи секој микроб, идејата е да се охрабрат „добрите“ бактерии. Постојат пасти за заби со пробиотски култури – на пример бактерии како Streptococcus salivarius или Limosilactobacillus reuteri – кои се тестираат затоа што можат да ги истиснат бактериите што предизвикуваат кариес и воспаленија на непцата. Истражувачите замислуваат иднина во која влакната на четката ќе бидат обложени со корисни микроби наместо со опасни, така што самата четка ќе стане заштитник, а не ризик. Но самите научници признаваат дека овие решенија сè уште се во развој и дека треба многу повеќе докази пред да станат стандард.
До тогаш правилата што важат се едноставни и прилично приземни, а речиси сите стоматолошки здруженија ги повторуваат истите совети. Четката се менува редовно – отприлика на секои три месеци, или порано доколку влакната се искривени и излижани. Не се дели четка, дури ни со партнер. Ако сте биле со инфекција во грлото или уста, подобро е да ја смените отколку да ризикувате да ја вратите бактеријата назад или да ја пренесете некому дома. Четката се мие, се исплакнува, се остава да се исуши и се држи што е можно подалеку од тоалетната школка. Тоа не е стерилна лабораторија. Тоа е нормална хигиена која ја намалува изложеноста на микроби кои не сакате да ви живеат во устата.
