Skip to content
Срцевото здравје не се мери само со пулс и притисок. Новите упатства на кардиолозите го враќаат фокусот на нешто поконкретно и попрецизно: на нашиот 24-часовен „внатрешен часовник“. Циркадниот ритам управува со спиењето, хормоните, терморегулацијата и варењето; кога ќе го „расчкртавиме“ со доцни вечери, екранско светло или сменска работа, расте ризикот од дебелина, дијабет тип 2, хипертензија и срцеви болести, предупредуваат експертите повикувајќи се и на новата научна изјава на Американското здружение за срце. „Редовните прекини на биолошкиот часовник не се само ситна непријатност – тие имаат последици,“ вели невроложката и истражувачка на спиење Кристен Кнутсон. Клучната порака: усогласете ги секојдневните навики со часовникот што веќе го носите во себе.
Што значи тоа во пракса? Утрото треба да почне со светлина – што повеќе природно дневно светло, толку подобро – затоа што токму светлината е примарниот сигнал што го ресетира ритамот. Навечер, дури и „слаба“ светлина, особено од екрани, ја кочи продукцијата на мелатонин и го нарушува циклусот спиење-будност. Потоа следува распоредот: станување и легнување во исто време секој ден (и за викенд) го стабилизира ритамот и е поврзано со подобри кардиометаболни маркери.
Исхраната има часовник. Нередовните оброци и доцните вечери го поместуваат ритамот на црниот дроб и панкреасот, со поголеми осцилации на гликемија и полесно качување килограми. Истражувањата што ги цитираат кардиолозите укажуваат дека пораното јадење – дури и појадок пред 8 часот – корелира со подобро кардиометаболно здравје и понизок ризик од дијабет тип 2 (иако оптималното „време за јадење“ и понатаму се истражува).
Движењето, пак, е двоен сојузник: директно влијае на притисокот и гликемијата, а индиректно го подобрува сонот. Дел од студиите сугерираат дека утринските/попладневните тренинзи го „забрзуваат“ биолошкиот часовник, а вечерните може да го одложат – но најважно е да има редовна физичка активност во термин што реално можете да го одржувате.
И на крај – вниманието. Лекарите признаваат дека циркадниот ритам често е „невидлив“ во рутинската грижа за пациенти, иако е важен столб на превенцијата. Прецизното мерење на часовникот е тешко, но носливите уреди веќе нудат корисни индиректни сигнали (патерни на пулс, температура на кожа, варијабилност на срцев ритам) за да препознаете кога, всушност, живеете „во вашата временска зона“ – и кога не. „Секој има внатрешен часовник. Време е да почнеме да го слушаме,“ вели Кнутсон.
Во суштина, „кардио-циркадна“ хигиена значи едноставни, но постојани избори: светло утро, темна вечер, редовно спиење, порано јадење и паметно темпирано движење. Тоа не е тренд, туку биологија. А биологијата – кога ќе ѝ дадете шанса – работи во прилог на вашето срце.
