Skip to content
Европската комесарка за проширување Марта Кос вели дека 2025 е пресвртна година: Брисел „станува поасертивен“ во заштитата на земјите-кандидати од странско мешање и повеќе не се задоволува само со совети од далечина. Наместо пасивност, Комисијата испраќа луѓе, пари и експертиза – од стратегиска комуникација до брзи тимови за хибриден одговор. „Откако ќе добијат статус кандидат, и наша одговорност е да им помогнеме да останат на европскиот пат“, порача Кос во групно интервју пред годишниот извештај за проширувањето.
Новиот пристап веќе има пример: Молдавија. Во пресрет на изборите во земја со кревка безбедност и присуство на проруски наративи од Приднестровје, ЕУ за првпат распореди „rapid hybrid response“ тим за да се справи со дезинформациите и хибридните закани. Резултатот, тврди Брисел, е победа на проевропските сили – сигнал дека Унијата учи од сопствените грешки: немешањето во британскиот референдум и предоцненото реагирање во Грузија. Сега, вели Кос, руските наративи се систематски анализирани и „свртенa е нивната логика“ во прилог на европската понуда.
Годишниот извештај што следи ќе ја награди динамиката во Молдавија и напредокот на Црна Гора и Албанија, но и ќе потсети дека политичката математика останува тешка: блокадите – како унгарското стопирање на украинското досие – и натаму го диктираат темпото. Идеите што кружат во Советот се прагматични: постепена интеграција (фази со пари и програми, со можност за повлекување при назадување) и заштитни механизми за да се сочува единството – меѓу нив и ограничување на полните права на вето за новите членки во раните години. Но обидот на претседателот на Европскиот совет Антонио Кошта за олеснета одлука со квалификувано мнозинство не доби доволна поддршка.
Пораката кон за Западен Балкан е двојна. Прво, проширувањето повторно стана безбедносна политика: борбата со дезинформации и хибридни влијанија сега е дел од „домашните задачи“ за кандидатите, но и дел од обврските на ЕУ кон нив. Второ, 2026 ќе биде тест на кредибилитет: ако Унијата не испорача конкретни чекори – отворање кластери, финансиска „предпристанишна“ интеграција и јасни рокови – новата асертивност ќе остане само добра реторика. „Повеќе напредок од последните 15 години“ е важна вест, но Кос предупредува дека вистинското прашање е: „може ли ЕУ да испорача?“ – во услови на едногласност и чувствителна геополитика.
