Унгарија го кочи Киев, но ја турка Балканската врата

Будимпешта најавува вето за Украинa, но во исто време ја застапува тезата „да“ за Западен Балкан – и „без услови“ за Молдавија и поддршка за Грузија. Оваа двојна траекторија ја кристализира позицијата на Виктор Орбан: проширување како геополитички инструмент, но селективно – таму каде што, според него, носи стабилност, а не ризик од воена врамнотежа и буџетски шокови за ЕУ.

Аргументите на Унгарија против украинското членство доаѓаат на три нивоа: безбедносно – „воена држава-кандидат“ би ја вовлекла Унијата во постојан ризик; политичко-правно – „неконсолидирани граници“ во сред активна агресија; и фискално – голем дел од заедничкиот буџет би се пренасочил кон реконструкцијата на Украина, со удар и врз кохезионите и земјоделските фондови. Будимпешта дури спроведе и „национална консултација“ со која тврди дека 95% од испитаниците се против украинско членство; Орбан јавно изрече: „не сака да биде во сојуз каде новиот член постојано е во војна“. Како „компромис“, предлага стратегиско партнерство – статус што Киев фактички веќе го има преку Спогодбата за асоцијација од 2017.

Истовремено, Унгарија тврди дека земјите од Западен Балкан „години ги исполнуваат повеќето услови“, но незаслужено тапкаат во место. Министрите Јанош Бока и Петер Сијарто ја врзуваат оваа поддршка со тезата за регионална стабилност и со унгарските бизнис-интереси (енергија, банкарство), особено во партнерството со Србија – јазол што го преточуваат во аргумент за „брза интеграција“ на Србија, Северна Македонија, Албанија, Црна Гора и БиХ.

Но, тука е и прашањето на едногласноста. Будимпешта одбива реформа што би ја ограничила можноста за вето, а претходни самити покажаа како се игра оваа партија: во декември 2023 Орбан „излезе од салата“ за лидерите да ги отворат преговорите со Украина без формално унгарско вето – недела во која Комисијата „размрзна“ 10,2 милијарди евра за Унгарија (иако Брисел негира поврзување на двете одлуки). Во февруари 2024, Орбан го тргна и ветото за Механизмот Украина, пропуштајќи пакет од 50 милијарди евра. Пораката: ветото е валута, а проширувањето – поле за трампа.

За Западен Балкан, оваа „да/не“ архитектура е и шанса, и ризик. Шанса – бидејќи Будимпешта активно лобира за нашите досиеја. Ризик – затоа што секој следен чекор може да стане монета за преговарање во споровите ЕУ–Унгарија или во широкиот спор околу Украинското досие и буџетските ревизии. Дополнителната променлива е внатрешната политика: ако во април 2026 унгарските избори донесат смена на курсот, оваа линија би можела драматично да се помести. До тогаш, „комплицираната“ политика останува проста во исходот: Украина – стоп, Балканот – напред (ако аритметиката во Советот дозволи).