Skip to content
Југоисточна Европа се соочува со едни од најдраматичните демографски падови во светски рамки, пишува проф. д-р Улф Брунбауер во анализа за DW. Според него, ниту една друга област не ги губи своите жители со толкава брзина како Балканот.
Најмалку новородени, сè повеќе повозрасни
Српскиот таблоид Blic неодамна објави наслов: „Оваа година најмалку бебиња во поновата историја на Србија!“. Земјата се соочува со намален број на раѓања, растечки број на смртни случаи и пад на просечниот животен век – кој во 2024 година изнесувал само 76 години, дури пет помалку од просекот на ЕУ.
Покрај тоа, масовното иселување дополнително го забрзува демографскиот пад. Слична состојба владее и во другите земји од регионот: Хрватска, Бугарија, Романија и Северна Македонија.
Силен пад на населението низ целиот регион
Во 1990 година на просторот од Словенија до Грција живееле околу 62 милиони луѓе. Денес, таа бројка е намалена на 53 милиони.
Бугарија е најекстремен пример: од речиси девет милиони жители на крајот на комунистичкиот период, денес населението е намалено на под седум милиони, а според ОН до 2050 година може да падне на околу пет милиони.
Главните причини се:
- секоја година умираат многу повеќе луѓе отколку што се раѓаат,
- од регионот заминуваат многу повеќе луѓе отколку што се доселуваат,
- населението во просек е сè постаро.
Стравови меѓу граѓаните, но отпор кон доселувањето
Анкета од 2025 година покажува дека три четвртини од граѓаните во Бугарија, Северна Македонија и Србија се длабоко загрижени за стареењето на населението. Сепак, токму наједноставната мерка за ублажување на проблемот – доселување – најголем дел од испитаниците ја одбиваат.
Во Бугарија, две третини од граѓаните веруваат дека постарите живееле подобро во времето на социјализмот отколку денес. Но и покрај сè, отпорот кон примање нови жители е голем, особено кога станува збор за луѓе од различно етничко или културно потекло.
Политиките засега не донеле резултати
Голем дел од владите во регионот го препознаваат демографскиот пад како клучен предизвик. Хрватската влада има дури и посебно Министерство за демографија и доселување, додека Србија нуди значајни финансиски стимулации за раѓање деца.
Но според Брунбауер, досегашните мерки се покажале како недоволни. Финансиските стимулации не можат да ги надоместат:
- структурните проблеми,
- ниските плати,
- широко присутната корупција,
- непотизмот,
- недостатокот на перспектива,
кои ги поттикнуваат младите да го напуштат регионот.
Што може да се направи?
Авторот наведува дека успешни примери постојат – на пример Австрија, за која се предвидува раст на населението до 2050 година благодарение на контролирано доселување.
За земјите од Балканот, тој предлага:
- подобрување на здравствениот систем за подолг и поздрав животен век,
- зголемување на вработеноста, која е под просекот на ЕУ,
- креирање вистински перспективи за младите,
- намалување на корупцијата,
- отвореност кон доселување.
Без овие промени, предупредува тој, регионот може да се соочи со уште подрастичен пад на населението, поголеми стравови и уште поголема политичка нестабилност.
„Ако сакаме луѓето да останат, а нови да дојдат, мора да постои надеж“, заклучува Брунбауер.
Извор: Index.hr
