Зетот на Трамп ќе гради на заштитено подрачје во Белград и нема да плаќа кирија 99 години

Српската влада формираше заедничко вложување со компанија за недвижности во сопственост на зетот на Доналд Трамп, Џаред Кушнер, за изградба на хотелски комплекс во Белград. На Србија ѝ е даден рок до мај 2026 година да ги сруши постојните згради, според протечените документи.

Независното српско списание „Радар“ објави инвестициски договор од 2024 година, со кој фирмата на Кушнер, „Атлантик Инкубejшн Партнерс“ ДОО, има 77,5% удел во заедничкото вложување, а српската влада 22,5%.

Заедничкото вложување е создадено за реконструкција на земјиштето на седиштето на генералшатбот на српските вооружени сили во Белград, кое беше бомбардирано од НАТО во 1999 година. Планот предизвика протести во центарот на градот бидејќи објектот е прогласен за заштитено подрачје.

Српската влада не ја оспори автентичноста на објавените документи. Иако договорот датира од февруари 2024 година, тој беше чуван во тајност и стана јавен дури минатата недела откако српскиот парламент донесе посебен закон за забрзување на развојот на локацијата како „проект од значење за Република Србија“. Новиот закон ѝ дозволува на владата да ги заобиколи регулаторните контроли што го запреа напредокот на проектот во мај, додека се спроведуваше истрага за тоа дали документацијата со која се отстранува заштитениот културен статус на седиштето е фалсификувана.

Според договорот, објавен од „Радар“, од српската држава се бараше да го отстрани културниот статус на комплексот и да го заврши уривањето на постојните згради „на задоволство на“ компанијата на Кушнер, „Атлантик Инкубација“. Доколку Србија не го подготви местото за изградба до мај следната година, американската компанија може „по сопствено дискреционо право“ да го раскине договорот и да побара значителен износ на трошоци за раскинување, според објавениот документ. Договорот предвидува Србија да го даде целиот комплекс бесплатно 99 години, со можност подоцна закупот да се претвори во сопственост.

Усвојувањето на специјалниот закон привлече ново внимание кон годишните студентски протести против корупцијата, кои првично беа предизвикани од уривањето на железничката станица во градот Нови Сад.

Оваа недела, демонстрантите формираа човечки синџири и повлекоа црвена линија околу комплексот на седиштето, обидувајќи се да ја спречат продажбата на земјиште наменето за хотел, станови и музеј.

Покрај неговото историско значење како место на бомбардирање на НАТО за време на косовската војна, комплексот имаше заштитен статус како единствено дело во Белград од познатиот југословенски модернистички архитект Никола Добровиќ.

Усвојувањето на законот за забрзување на проектот на Кушнер доаѓа во време кога владата на Александар Вучиќ се обидува да ја добие наклонетоста на администрацијата на Трамп откако Вашингтон воведе санкции врз националната нафтена компанија на Србија, НИС, поради мнозинскиот удел во сопственост на руските компании Газпром и Газпром Нефт. Санкциите стапија на сила минатиот месец, прекинувајќи го протокот на сурова нафта до рафинериите на НИС, за кои се очекува да останат без залихи до крајот на овој месец.

Во меѓувреме, по една година протести, владата на Белград се закани дека ќе ги затвори голем дел од преостанатите независни медиуми во земјата. На 12 ноември, министерот за информации Борис Братина им се закани на приватниот новински канал Н1, телевизиската мрежа Нова и американската државна радио станица Радио Слободна Европа, која и администрацијата на Трамп се обидува да ја затвори.

Братина рече дека станиците „не треба да постојат на територијата на земјата“, предизвикувајќи укор од Европската комисија. Претставник на Комисијата изјави за Н1 дека независните медиуми се „клучен столб на европската демократија“.