Путин го прима Виткоф: Што е на маса во Москва и каде заглавува мировниот план

Средбата меѓу рускиот претседател Владимир Путин и специјалниот пратеник на американскиот претседател Доналд Трамп, Стив Виткоф, во Москва е нов, чувствителен чекор во обидите да се пронајде формула за крај на војната во Украина. Виткоф доаѓа во Кремљ веднаш по викенд-преговорите со украинската страна, со задача да процени дали Русија е подготвена да прифати некаква верзија на американскиот мировен план и во кои точки Москва не е подготвена да попушти.

Според информации на меѓународните агенции, Виткоф во Москва не е сам, со него е и зетот на Трамп, Џеред Кушнер. Двајцата веќе учествуваа на состаноците во Флорида и Женева, на кои американската и украинската делегација разговараа за „надграден и прецизиран“ мировен рамковен документ. Кремљ најави дека средбата со Путин ќе се одржи во втората половина од денот, но одби да ја открие руската листа на „црвени линии“.

Од протечени предлози до „освежен“ план

Контроверзите околу мировниот процес почнаа кога во јавноста протече сет од 28 американски нацрт-предлози, кои според европски и украински извори силно наклонето ги уважувале руските барања. Документот, меѓу другото, предвидувал Украина трајно да се откаже од членство во НАТО, да го ограничи бројот и капацитетот на својата армија и фактички да го признае руското владеење врз околу една петтина од својата територија, вклучително Крим и делови од Донбас, Запорожје и Херсон.

По бурната реакција од Киев и европските престолнини, земјите од ЕУ подготвија сопствен контра-предлог, по што САД и Украина соопштија дека работат на „ажуриран и прецизиран“ мировен рамковен документ. Вашингтон на маса стави и идеја за десетгодишни безбедносни гаранции за Киев, кои би требало да бидат противтежа на руските барања за ослабена украинска армија и трајна неутралност.

Руски максималистички услови

Позицијата на Москва, барем јавно, останува непроменета. Путин тврди дека не се разговара за нацрт-договор, туку за „сет предлози“ кои во иднина би можеле да станат основа за договор, но паралелно со тоа предупредува дека, ако нема договор, руските сили ќе продолжат да напредуваат и да заземаат нови територии.

Клучните руски барања, според проценките на западните извори, се: Украина никогаш да не стане членка на НАТО, да се воведат горни лимити за украинската армија, да се признае руската контрола врз Крим, целиот Донбас, како и врз регионите Запорожје и Херсон, и да се обезбедат посебни гаранции за правата на руското население и на Руската православна црква во Украина. За Киев, ваквиот пакет би значел практично капитулација и отворање пат за идни руски офанзиви.

Во меѓувреме, Русија тврди дека има нови теренски успеси – како наводното освојување на градот Покровск во регионот Донецк – токму во пресрет на дипломатската офанзива, што дополнително го зголемува притисокот врз Украина во преговорите.

Стравови во Европа и црвени линии на Киев

Во Европа расте загриженоста дека мировниот план, во форма каква што излезе во јавноста, би можел да стане „грд договор“ кој ќе ја замрзне војната со сериозни отстапки за Москва. Високи европски функционери, меѓу нив и шефицата на европската дипломатија Каја Калас, предупредуваат дека разговорите меѓу Трамп и Путин, преку Виткоф, можат да создадат силен притисок врз Украина да прифати територијални отстапки и ограничувања на сопствената одбрана.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски јавно инсистира дека крајот на војната мора да биде „фер“ и дека агресорот не смее да биде награден за инвазијата. Според него, договори кои би ја признавале руската контрола врз окупираните територии или би ја врзале Украина со трајна неутралност само би ја охрабриле Москва во иднина да продолжи со притисок и можни нови офанзиви.