Зошто пиротехниката за празници се кошмар за домашните миленици

Секоја зима, кога градовите се полнат со новогодишни светла, една друга „традиција“ ја тресе тишината – експлозиите од пиротехнички средства. За дел од граѓаните тоа е симбол на славење, адреналин и „атмосфера“. За домашните миленици, за животните на улица, а често и за постарите и чувствителни луѓе, тоа е ноќна мора што се повторува од година во година.

Проблемот со пиротехниката не е само во бучавата. За животните, звукот од петарди, ракети и димни бомби не е „радост“, туку директна закана. Слухот на кучињата и мачките е многу почувствителен од човечкиот – она што за нас е гласен звук, за нив е како детонација во непосредна близина. Ненадејното пукање, светкавици и вибрации во подот и прозорците ја активираат нивната најдлабока инстинктивна реакција: бегство и спасување по секоја цена.

Резултатите секоја празнична сезона се исти. Кучиња што во паника ја кинеат поводникот, скокаат од тераси, бегаат од дворови и исчезнуваат. Мачки што се кријат денови под кревети, во подруми или на тавани, одбивајќи нормално да јадат и да пијат вода. Во ветеринарните амбуланти се пријавуваат животни со забрзана работа на срцето, тресење, неконтролирано мокрење и други симптоми на силен стрес. За постарите миленици со срцеви заболувања или хронични проблеми, ноќта со петарди може да биде директен ризик за живот.

Не се помалку погодени ни животните што живеат на улица – кучиња скитници, мачки, птици, па дури и диви животни на периферијата. Тие немаат ниту безбеден дом, ниту човек кој ќе им помогне да се смират. Уплашени, трчаат низ улиците, често директно под тркалата на автомобилите. Не е ретка слика: возач што нагло кочни затоа што, токму во моментот кога пукнала петарда, животно се стрелнало преку коловозот.

Пиротехниката негативно се одразува и на луѓето. Малите деца се будат во плач, лицата со анксиозност, ХПН или други психички состојби ја доживуваат бучавата како напад, а постарите граѓани со послабо здравје дополнително се изложени на стрес. Но животните се најнемиот и најневидливиот дел од оваа приказна – тие не се жалат јавно, не пишуваат статуси и не даваат изјави, туку молчешкум го трпат нашето „забава“.

Често се слуша аргументот дека пиротехниката е „традиција“. Но ако внимателно се погледне, овде не зборуваме за обичај стар векови, туку за навика на современа потрошувачка култура: масовна продажба на петарди, импровизирани мини-експлозиви, ракети без контрола каде и како ќе завршат. Традиција не е да се разнесува половина маало со експлозии до два по полноќ, ниту да се наоѓаат парчиња пластика и хартија по детски игралишта утредента. Традиција е семејната трпеза, запалената свеќа, собирањето со најблиските – а не звукот на воена зона над градот.

Покрај стресот и стравот, тука е и проблемот со загадувањето. Секој „огномет“ остава зад себе облак чад, фини честички и хемикалии што завршуваат во воздухот кој го дишеме и ние, и нашите миленици. Тоа значи дека во денови кога и онака се бориме со смок и алергенски честички, дополнително го оптоваруваме воздухот со нов талог од изгорена пиротехника.

Постојат и многу поопасни ситуации, кои ретко стигнуваат до јавноста: петарди фрлени кон дворови и балкони, во близина на кучиња врзани со синџир; експлозии во затворени влезови или подруми каде се кријат мачки; повреди на животни што случајно зграпчуваат или грицкаат парче пиротехника мислејќи дека е играчка или храна. За нив, една „шега“ може да заврши со изгореници, повреди на очи, па и со смртоносни последици.

Забраните и казните сами по себе ретко ја менуваат навиката ако не дојде и промена во свеста. Затоа ова прашање не е само за полицијата и инспекциите, туку и за секое семејство кое има или сака животни. Одлуката да не купиме петарди, да не фрламе ракети меѓу згради и да не „експериментираме“ со домашно направена пиротехника е мала лична жртва, но огромно олеснување за нашите миленици. Тие не го разбираат календарот, не знаат што е Нова година – знаат само дека нешто страшно и гласно се случува, а нивниот дом одеднаш не е безбеден.

Новогодишната ноќ и празниците може да бидат еднакво свечени и без детонации. Светлосни инсталации, музика, градски настани, собиранки со пријателите, мирно домашно славење – сето тоа создава атмосфера без да го претвори соседството во бојно поле. Во моментот кога ќе го ставиме мирот и безбедноста на животните пред краткиот адреналин од експлозија, пиротехниката престанува да изгледа како „забава“ и почнува да личи на тоа што навистина е: непотребно насилство врз оние што најмногу зависат од нас.