Skip to content
Скопје повторно влезе во зимскиот клише-сценарио што граѓаните го живеат како секојдневна казна: магла, температурна инверзија и слој од смог што се лепи по фасади и грло. Во населбите во општините Аеродром и Кисела Вода, реакциите денес се истите, само поостри – „Ќе поцркаме, не се дише“, коментираат жители на социјалните мрежи и во маалските групи, додека градот со часови останува под „капак“.
Параметрите за квалитетот на воздухот во попладневните часови покажуваат дека проблемот не е „впечаток“ туку мерлива состојба. Мерната точка во Лисиче, која се наоѓа на територијата на Општина Аеродром, попладнево регистрира индекс на загадување што влегува во зона „нездраво за чувствителни групи“, со доминација на ПМ-честичките како главен загадувач. Истовремено, градските мерни показатели за Скопје се движат во „нездрава“ категорија, со вредности што укажуваат на висок ризик за подолга изложеност, особено за деца, повозрасни лица и хронично болни.
Во вакви денови, најсилниот удар го чувствуваат токму густо населени и сообраќајно оптоварени делови од градот, каде што домашното греење, транзитниот сообраќај и индустриските извори се преклопуваат со метео-услови што го „заклучуваат“ загадувањето во котлината. Скопје не е само „загадено“, туку е град во кој воздухот, од проблем на животната средина, прераснува во прашање на јавна безбедност.
На таа нервоза се надоврзува и најавата за нов граѓански притисок кон институциите. Граѓанската иницијатива „Стоп за Усје“ најави блокада и протестен собир на 25 декември со почеток во 18:00 часот, на раскрсницата на булеварите „Борис Трајковски“ и „Србија“, во непосредна близина на цементарницата. Според најавите, блокадата е замислена како мирен, но решителен протест, а иницијативата најавува и прес-конференција на која ќе ги соопшти барањата до надлежните институции, со фокус на емисиите и контролните механизми поврзани со работата на „Усје“.
И додека граѓаните си ја организираат сопствената одбрана, логично се отвора прашањето за политичката и институционалната одговорност: каде е Град Скопје во оваа ситуација и каде е Орце Ѓорѓиевски како „градски татко“? Новото градско раководство дојде со ветувања за „враќање на градот на граѓаните“, но кога воздухот станува неподнослив, граѓаните не бараат слогани – бараат мерки. Бараат јасен план што ќе се активира веднаш, без префрлање на топката меѓу градските претпријатија, инспекциите, министерствата и општините.
Во пракса, тоа значи повеќе од апели „да се внимава“. Значи итни координирани потези во денови со екстремни вредности: засилени инспекциски контроли, транспарентно дневно информирање со конкретни вредности и извори, краткорочни ограничувања на најголемите загадувачи кога условите се најлоши, како и мерки за намалување на сообраќајниот притисок таму каде што е најгуст. Ако тоа не се случува, тогаш јавноста со право ќе праша дали градот управува со криза или само ја регистрира како „сезонска појава“.
Останува и едно непријатно, но неизбежно прашање: ако блокадите и протестите стануваат единствен јазик што институциите го слушаат, што точно прават институциите во деновите кога граѓаните велат дека не можат да земат здив? И дали Скопје повторно ќе ја преспие зимата во „нездрави“ бројки, додека луѓето се навикнуваат на живот со затворени прозорци и отворена лутина.