Skip to content
Србија влегува во најчувствителниот дел од грејната сезона со „добра вест“ што, всушност, ја потврдува старата слабост: договорено е продолжување на испораките на руски гас уште три месеци, до 31 март 2026 година. Претседателот Александар Вучиќ ја претстави одлуката како гаранција за мирна зима и порача дека граѓаните можат „спокојно да спијат“, уверувајќи дека државата ќе има доволно и гас и електрична енергија.
Но краткото продолжување – уште еднаш „на парче“ – ја оголува суштината на проблемот: Белград и Москва не успеваат да закотват долгорочен договор, а секое ново поместување на роковите го прави снабдувањето политичка тема, наместо техничко-енергетска сигурност. Наместо стабилна формула и повеќегодишен хоризонт, Србија добива временски мост што трае до крајот на зимата, со што кризата се одложува, но не се решава.
Вучиќ истото соопштение го врза со уште една енергетска „нервна точка“ – Нафтната индустрија на Србија (НИС), компанија што е под притисок поради санкцискиот ризик од рускиот сопственички пакет. Тој јавно зборуваше за разговори околу евентуална продажба на рускиот удел и спомена дека меѓу заинтересираните се споменува и унгарската компанија MOL, додавајќи дека Белград сака процесот да заврши што е можно побрзо, со рок што го позиционираше околу средината на јануари. Во ист контекст, тој инсистираше дека државата нема да оди на „отимање“ на НИС, но сигнализираше дека, ако нема решение, Србија би можела да влезе во сценарио на откуп на уделот.
Овој спој на вести – кратко продолжен гас и „отворено“ прашање за НИС – не е случаен. Тој покажува како енергетската зависност се претвора во пакет-преговори каде што гасот, нафтата, сопственоста и геополитиката се истата маса. Во таков амбиент, секое продолжување на договорот не се чита само како енергетска мерка, туку и како инструмент на влијание, особено кога доаѓа без јасна најава за ценовна формула, количини и траење што би го намалиле маневарскиот простор за политички условувања.
Србија во меѓувреме се обидува да ја прошири „сликата“ со алтернативни извори и инфраструктурни врски, но реалноста останува дека најголемиот дел од снабдувањето и натаму се потпира на рускиот правец преку Турски тек. Во момент кога Европската унија забрзано го турка сопствениот план за постепено исфрлање на рускиот гас, Белград, како земја-кандидат, се наоѓа во позиција во која секој нареден „привремен“ договор со Москва носи и економска логика и политичка цена.