Skip to content
Вашингтон и Киев се приближија кон заеднички договорена формула за ставање крај на војната во Украина, во услови на континуирана неизвесност околу одговорот на Москва и голем број нерешени прашања.
Откривајќи го најновиот статус на мировните преговори, посредувани од Вашингтон, претседателот на Украина, Володмир Зеленски, се чини дека обезбедил неколку важни отстапки од претходните верзии на сега скратениот план по интензивните разговори со американскиот преговарачки тим.
Без оглед на тоа дали ќе биде прифатен од Москва, тоа означува успех за Киев во преработката на претходниот американски нацрт, кој беше критикуван како список на желби на Кремљ. Зеленски рече дека очекува американските преговарачи да бидат во контакт со Кремљ овие денови, пишува британски Гардијан.
Во најновата верзија на мировниот план, Украина го прифаќа принципот на демилитаризирана зона во нејзините источни региони, чија контрола долго време беше камен на сопнување, со инсистирање Русија да направи слично повлекување на силите.
Детали за предлогот му се испратени на рускиот претседател, Владимир Путин, од неговиот претставник, Кирил Дмитриев, а портпарол на Кремљ рече дека Москва го формулира својот одговор и нема веднаш да коментира јавно.
Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, изјави дека Дмитриев го информирал Путин за неговото неодамнешно патување во Мајами на разговори со претставниците на Трамп. Песков одби да се изјасни за реакцијата на Русија на предлозите или за точниот формат на документите, велејќи дека Кремљ нема да комуницира преку медиумите.
„Сите главни параметри на руската позиција им се добро познати на нашите колеги од Соединетите Американски Држави“, изјави Песков пред новинарите.
Путин во последните недели изјави дека неговите услови за мир се Украина да отстапи околу 5.000 квадратни километри од Донбас, кој сè уште го контролира, и дека Киев официјално треба да се откаже од својата намера да се приклучи на воениот сојуз на НАТО.
Сепак, во континуираната сложена кореографија на преговорите, Украина ќе се согласи на неколку непријатни отстапки. Тоа вклучува повлекување на дел од украинските трупи од областа што ја контролира на источната линија на фронтот и откажување од својата долго фалена амбиција за членство во НАТО во замена за безбедносни гаранции меѓу САД и Европа, кои го отсликуваат член 5 од одредбата на НАТО. Остана нејасно, барем во јавноста, како би изгледале тие безбедносни гаранции.
Најновиот план, исто така, предвидува повлекување на руските сили од регионите Днепропетровск, Николаев, Суми и Харков, со меѓународни трупи стационирани по линијата на контакт за да го следат спроведувањето.
Зеленски го презентираше планот за време на двочасовен брифинг со новинарите, читајќи од истакната и анотирана верзија. Тој посочи дека предлозите ја ставаат Украина во посилна позиција, при што Москва се соочува со ризикот дека САД ќе го снабдуваат Киев со значително зголемено оружје и ќе ги ескалираат санкциите ако Путин го отфрли планот.
Зеленски им рече на новинарите: „[Москва] не може да им каже на претседателот Трамп: „Видете, ние сме против мирно решение. Тоа е, ако се обидат да опструираат сè, тогаш претседателот Трамп ќе мора силно да нè вооружи, додека против нив ќе наметне сите можни санкции.
„Во регионите Донецк, Луганск, Запорожје и Херсон, линијата на распоредување на трупите од датумот на овој договор е де факто призната како линија на контакт“, рече Зеленски за најновиот нацрт.
„Работна група ќе се состане за да го утврди прераспоредувањето на силите неопходни за завршување на конфликтот, како и да ги дефинира параметрите на потенцијалните идни специјални економски зони“, додаде тој.
Ова се чини дека сугерира дека планот отвора пат за – но ги одложува опциите што Украина претходно не сакаше да ги разгледа – повлекување на трупите и создавање демилитаризирани зони.
„Се наоѓаме во ситуација каде што Русите сакаат да се повлечеме од регионот Донецк, додека Американците се обидуваат да најдат начин“, рече Зеленски. „Тие бараат демилитаризирана зона или слободна економска зона, што значи формат што би можел да ги задоволи и двете страни.“
Секој план што вклучува повлекување на Украина од своите трупи ќе треба да помине на референдум во Украина, додаде Зеленски. „Слободна економска зона. Ако разговараме за ова, тогаш треба да одиме на референдум“, рече Зеленски, осврнувајќи се на плановите за означување на областите од кои Украина се повлекува како демилитаризирана зона на слободна трговија.
За НАТО, Зеленски рече: „Изборот е на членовите на НАТО дали да ја имаат Украина или не. Нашиот избор е направен. Се оддалечивме од предложените измени во уставот на Украина што ќе ѝ забранеа на Украина да се приклучи на НАТО.“
Сепак, Русија долго време инсистираше на целосна контрола врз Донецк и останува многу неизвесно дали ќе прифати или предложена демилитаризирана тампон зона или повлекување на своите сили, дури и кога остануваат други точки на сопнување, вклучително и контролата врз нуклеарната централа Запорожје за која Киев вели дека треба заеднички да управуваат САД и Украина.
Прес-конференцијата на Зеленски се одржа по повторените напори на Доналд Трамп да се обиде да посредува во крај на четиригодишната војна, предизвикана од инвазијата на Русија во 2022 година.
Десетици илјади се убиени, источна Украина е уништена, а милиони се принудени да ги напуштат своите домови. Руските трупи напредуваат на фронтот и ги напаѓаат градовите и енергетската мрежа на Украина со ноќни ракетни и беспилотни летала. Руското министерство за одбрана во среда соопшти дека зазело уште една украинска населба во јужниот Запорожје.
Во 2022 година, Москва тврдеше дека анектирала четири украински региони – Донецк, Херсон, Луганск и Запорожје – покрај Кримскиот полуостров што го зазеде во 2014 година.