Skip to content
Примирјето меѓу Израел и Либан предвидува дека либанската милитантна група Хезболах до 31 декември мора да биде разоружана, а како што се приближува тој рок, тензиите растат, како и стравувањата од граѓанска војна или израелски напади.
Дојче веле (DW) пишува дека речиси веднаш по нападот врз Израел, кој го изврши милитантната група Хамас од Газа на 7 октомври 2023 година, израелската армија започна напади и врз Хезболах во Либан.
Хезболах е дел од мрежа на проирански паравоени милиции кои долго време се спротивставуваат на Израел и САД и дејствуваат од Јемен, Ирак, Сирија и Либан.
Сепак, Хезболах не е само паравоена сила, туку и важна политичка и социјална сила во Либан, честопати опишувана како „држава во држава“, со социјална мрежа и воена моќ што им конкурира на редовните либански институции.
Помеѓу октомври 2023 и ноември 2024 година, израелската војска ги нападна Хезболах и Либан со копнени и воздушни напади.
Во ноември минатата година, со посредство на Франција и САД, беше договорено примирје, еден од условите беше Либан да го разоружа Хезболах до 31 декември. За возврат, Израел требаше да ги прекине нападите врз Либан и да ги повлече своите трупи.
Како што се приближува тој рок, либанските власти се под притисок да докажат дека го разоружуваат Хезболах.
Тврдат дека постигнале многу
Либанските вооружени сили (LAF) велат дека уништиле толку многу складишта со оружје што Хезболах останал без експлозиви.
Но, како што често истакнуваат набљудувачите, ова е тешко да се потврди.
Исто така, сè уште постои спор околу тоа дали разоружувањето се однесува само на југот на земјата, поблиску до израелската граница или на целиот Либан.
Покрај тоа, и покрај прекинот на огнот, Израел го бомбардира Либан речиси секојдневно од ноември, при што загинаа повеќе од 120 либански цивили, а израелските војници не се повлекоа целосно.
Кој ќе попушти прв?
„Двете страни тврдат дека другата не го почитува примирјето, па затоа ниту тие не го почитуваат“, изјави за ДВ Дејвид Вуд, виш аналитичар за Либан во тинк-тенкот Кризна група. „Прашањето е кој ќе попушти прв“.
На пример, Израел вели дека целосно ќе ги повлече своите трупи од Либан само кога Хезболах ќе биде разоружан.
Хезболах, од друга страна, тврди дека ќе го стори тоа само откако израелските војници ќе заминат и Израел ќе престане да ја бомбардира земјата – и покрај јасната воена супериорност на Израел, истакнува Вуд.
Либанската држава се најде меѓу два огна и е под зголемен притисок од Израел и САД во последните недели.
Либан е во длабока економска криза веќе седум години, а либанската армија зависи од странска помош.
САД изјавија дека ако LAF не го забрза разоружувањето на Хезболах, ќе го прекинат финансирањето на војската.
Но, ако Лабанските воздухопловни сили останат без средства, очигледно повеќе нема да можат да спроведуваат разоружување.
И Израел врши притисок врз Либан.
Министерот за одбрана Израел Кац неодамна предупреди дека ако процесот на разоружување не се забрза, Израел повторно ќе ги ескалира воените операции во Либан.
Сепак, според Нилолас Бланфорд, виш соработник во Атлантскиот совет за Блискиот Исток, бомбардирањето на Израел всушност го отежнува тој процес.
„Воените акции на Израел, иронично, го поткопуваат процесот на разоружување на Хезболах“, напиша тој во извештај од октомври. „Ако Израел се повлече од либанската територија и значително ги намали воените операции, тоа би го ставило Хезболах под многу поголем притисок да се откаже од своето оружје“.
Хезболах тврди дека либанската влада не прави ништо за да го запре Израел и дека ја брани земјата затоа што вистинската влада не е во можност или не сака да го стори тоа.
„Резултатот од сето ова е потенцијален застој“, објаснува Бланфорд. „Дури и ако Хезболах остане тврдоглав и одбие да го предаде своето оружје, либанската влада не може, нема и не смее да распореди припадници на редовната армија на LAF против партијата, бидејќи тоа речиси сигурно би довело до распад на армијата и потенцијално граѓанска војна.“
Дури и ако LAF може да дејствува воено против Хезболах, тоа нема да го стори од страв да не ја наруши кревката политичка рамнотежа во земјата, додава тој.
„Либан е заробен во низа невозможни барања“, напиша новинарката и коментаторка Хала Џабер минатата недела за порталот Middle East Eye. „Разоружете го вашето единствено одвраќање, но очекувајте заштита; потпрете се на војската, но одречете ѝ оружје; верувајте во дипломатијата, но прифатете ги бомбите следниот ден; верувајте им на посредниците, додека медијаторите предлагаат напади со масовни цивилни жртви.“
Неодржлива ситуација
Израелскиот напад врз Бејрут на крајот на ноември, во кој беше убиен еден од командантите на Хезболах, покажува дека статусот кво воспоставен по прекинот на огнот се распаѓа“, напиша Фади Николас Насар, професор по политички науки на Либанско-американскиот универзитет во Бејрут, за Италијанскиот институт за меѓународни политички студии.
Во октомвриска анализа за Институтот за Блиски Исток со седиште во Вашингтон, Насар предложи постепени чекори со „опипливи пресвртници“ за градење доверба.
На пример, тој верува дека би помогнало ако либанската држава го разоружа Хезболах надвор од областите каде што веќе го сторила тоа.
Либанскиот министер за надворешни работи Јусеф Раги го критикуваше Иран за неговата негативна улога во Либан, иако главниот меѓународен покровител на Хезболах веројатно нема да го промени курсот кон организацијата во скоро време.
Хезболах, исто така, тврди дека колку повеќе Либан попушта, толку повеќе ќе бара Израел.
Аналитичарот Дејвид Вуд верува дека тензиите дополнително ќе се зголемат како што се приближува крајот на годината.
„Со оглед на однесувањето на Израел во текот на изминатата година, се чини многу малку веројатно дека израелските лидери ќе одлучат да ги прекинат воените операции [во Либан], сè додека гледаат некаква безбедносна предност во нивното продолжување“, изјави тој за DW
„Но, тоа би бил токму моментот кога САД, како главен посредник во примирјето, би можеле да се вмешаат и да кажат: „Ајде да се фокусираме на она што либанската армија го постигнала, а не на она што не го постигнала“, и да извршат притисок врз Израел да не претерува и да работи конструктивно, наместо да продолжува да ја поткопува довербата на јавноста во либанската држава“, заклучува Вуд.