Skip to content
Ако дислокацијата на цементарницата „Усје“ „не е проблем за Владата“, тогаш најмалку што јавноста има право да очекува е проблемот да престане да се користи како политичка реченица и да стане административна постапка со рокови, одговорни институции и мерливи чекори. Премиерот Христијан Мицкоски денеска, коментирајќи ги заклучоците што Советот на Град Скопје ги усвои по маратонската седница, порача дека Владата „нема проблем“ со вонредни инспекции, континуиран надзор и со самата дислокација. Истовремено, тој ја премести тежишната вина кон греењето, оценувајќи дека аерозагадувањето е последица на децениска негрижа и недостиг од алтернативни извори на енергија во источниот и западниот дел на Скопје.
Токму во таа двојна порака е суштината на моментот. Од една страна, Владата практично ја отвора вратата за најрадикалниот потег што го бараат граѓанските иницијативи и што вчера формално го артикулираше и Советот на Град Скопје: дислокација на голем индустриски загадувач надвор од котлината. Од друга страна, истиот настап сугерира дека дури и ако „Усје“ се помести, воздухот нема магично да се исчисти додека не се реши начинот на затоплување на домаќинствата, односно додека не се исфрлат печките и горивата што ја хранат зимската чадлива економија по маала и населби.
Ова не мора да биде контрадикција, ако државата е подготвена да оди паралелно по две линии: индустрија и греење. Проблемот е што македонската пракса најчесто оди по трета линија – декларација без календар. Дислокацијата може да биде „непроблем“, но таа е правно и технички најтешкиот дел од задачата: бара просторни и урбанистички предуслови, анализа на влијанија, координација со дозволи и инспекциски надзор, план за нова локација, режим за транзиција и јасен одговор кој ќе ја плати цената на преместувањето. Без тоа, „не е проблем“ останува комуникациско средство за смирување на притисокот, не државна политика.
Затоа, прашањето што логично следи од премиеровата изјава е едноставно: ако навистина „не е проблем“, која институција го стартува процесот – Министерството за животна средина, Владата преку меѓуресорска работна група или Градот преку официјално барање? Кој ќе ја предложи локацијата надвор од котлината, кој ќе ја ажурира просторно-планската рамка, кој ќе го дефинира моделот на дислокација и во кој рок ќе има прв документ со потпис, а не со цитат?
Вториот слој е политички. Со инсистирањето дека „во други градови без вакви капацитети“ има високи ПМ2.5 и ПМ10, Владата ја гради тезата за „холистички пристап“. Тоа е легитимно, но во јавноста лесно се чита како одложување: ако сè е причина, тогаш ништо не е итен приоритет. А скопската котлина, кога е најгуста маглата, не бара филозофија – бара мерки што може да се почувствуваат во една сезона, не во еден мандат.
Ако премиерот навистина смета дека дислокацијата е изводлива и дека греењето е клучно, тогаш „сега и веднаш“ не значи дека „Усје“ треба утре да се пресели со камион, туку дека утре треба да почне процедурата што државата досега ја избегнуваше: јавно објавен план, јавни рокови, институционална одговорност и редовно известување. Во спротивно, ќе останеме во познатата шема: граѓаните ќе блокираат улици за да дишат, компаниите ќе се бранат со лимити, институциите ќе се кријат зад надлежности – а Владата ќе повторува дека решението е „системско“, додека зимата ќе си тера по свое.